Đánh giá chất lượng cơ sở đảng, đảng viên thế nào cho thực chất để trên cơ sở đó mà đề ra giải pháp củng cố, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng, chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên. Sau Đại hội XI, Ban Tổ chức Trung ương đã ban hành Hướng dẫn 07-HD/TW ngày 11-10-2011, Hướng dẫn 27-HD/TW ngày 25-9-2014 và Ban Thường vụ Thành ủy cũng đã chỉ đạo, cụ thể hóa việc tổ chức thực hiện.

Với tinh thần kiên quyết, kiên trì đánh giá chất lượng tổ chức cơ sở đảng, đảng viên đúng thực chất, nhiệm kỳ qua, Đảng bộ thành phố đã đạt được những kết quả tích cực. Sinh hoạt chi bộ, cấp ủy có nền nếp hơn, khắc phục bước đầu tình trạng đơn điệu, qua loa, nể nang, né tránh. Các tiêu chí đánh giá triển khai ngày càng phù hợp với từng loại hình tổ chức cơ sở đảng, gắn với thực hiện nhiệm vụ chính trị và khắc phục hạn chế, khuyết điểm theo Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI. Theo đó, tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh năm 2011 là 67,83%, năm 2014 là 52,95%; tỉ lệ đảng viên đủ tư cách, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ năm 2011 là 10,45%, năm 2014 là 10,27%.

Tuy nhiên, trong thực tế, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của không ít tổ chức đảng chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Việc đánh giá, phân tích chất lượng vẫn còn biểu hiện chạy theo thành tích, chưa gắn với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị. Kết quả thực hiện xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh chưa đạt chỉ tiêu theo Nghị quyết Đại hội IX của Đảng bộ thành phố. Một trong những nguyên nhân hạn chế được cho là việc hướng dẫn tỉ lệ, biểu điểm đánh giá chưa cụ thể, chưa sát với loại hình, chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị; tình trạng nể nang, ngại đụng chạm trong góp ý xây dựng nội bộ, trong thực hiện tự phê bình và phê bình còn khá phổ biến ở nhiều cơ sở đảng.

Trong nhiệm kỳ tới (2015 – 2020), chỉ tiêu về tổ chức cơ sở đảng đạt trong sạch, vững mạnh được thể hiện trong văn kiện trình Đại hội X của Đảng bộ thành phố là năm sau cao hơn năm trước theo hướng ngày càng thực chất hơn, kéo giảm tỉ lệ tổ chức cơ sở đảng yếu kém xuống dưới 0,5%/năm. Để thực hiện tốt, cần phải có sự tập trung chỉ đạo, với tinh thần cải tiến nội dung, phương pháp đánh giá theo hướng dân chủ, khách quan, công khai, khắc phục bệnh thành tích.

Vấn đề đặt ra là làm sao khắc phục cho được bệnh thành tích. Việc nêu ra các chỉ tiêu, các tiêu chí thế nào cho sát với tình hình, với các loại hình. Khó có thể áp dụng các chỉ tiêu ở tất cả các cơ sở đảng trên địa bàn thành phố. Không phải nơi nào cũng thực hiện được chỉ tiêu phát triển đảng viên mới trong năm. Cũng như đại hội đảng bộ ở cơ sở vừa qua, không phải ở nơi nào bầu cấp ủy cũng đạt tỉ lệ cán bộ trẻ, nữ... như nhau.

Trong thực tế, có những nơi đạt được các chỉ tiêu, nhưng có những nơi có tính đặc thù, đạt thấp nhưng việc thực hiện nhiệm vụ chính trị lại xuất sắc. Việc khuyến khích đảng viên đương chức gắn bó với nơi cư trú theo Quy định 76-QĐ/TW là rất cần nhưng thực hiện đại trà việc lấy ý kiến nhận xét của cấp ủy nơi cư trú trước khi kiểm điểm đảng viên hàng năm tại chi bộ cũng là vấn đề cần được nghiên cứu, đề xuất sao cho thực chất. Có những bí thư chi bộ cuối năm phải vất vả làm tới hàng trăm bản nhận xét cho đảng viên theo Quy định 76-QĐ/TW mà nhiều khi không biết hết, phải hỏi tổ trưởng dân phố và cảnh sát khu vực. Có một số biểu mẫu đề nghị chi ủy nơi cư trú nhận xét, trong đó có những nội dung không phù hợp như đánh giá về năng lực công tác... để xét kết nạp đảng, hay chuyển đảng chính thức... cũng cần phải được chấn chỉnh.

Các tiêu chí về phân tích chất lượng cơ sở đảng mà cứ thay đổi hàng năm cũng sẽ gặp khó khăn trong đánh giá, so sánh. Các thang điểm dẫu cho cụ thể cũng là tương đối, khó mà sát với tất cả các loại hình. Quan trọng là khơi dậy cho được ý thức tự giác, trách nhiệm. Cùng với việc tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, phân công cán bộ tổ chức đeo bám cơ sở để cùng có sự xem xét, đánh giá một cách thấu đáo. Việc ấn định tỉ lệ trong sạch, vững mạnh không quá 50% như vừa qua cũng là giải pháp nhằm hướng đến thực chất nhưng cần tiếp tục nghiên cứu, sao cho sát, đúng với tình hình. Trong thực tế, có nơi đạt tỉ lệ cao mà thực chất, có nơi đạt tỉ lệ dưới 50% nhưng vẫn chưa phải là thực chất. Đánh giá đúng mới có sự động viên tốt.

Có nhiều vấn đề đặt ra trong đánh giá chất lượng cơ sở đảng, đảng viên. Đây là vấn đề lớn, khó, cần tiếp tục nghiên cứu, tổ chức lắng nghe những đề xuất từ cơ sở để có hướng dẫn phù hợp hơn, nhằm thực hiện việc đánh giá chất lượng cơ sở đảng, đảng viên ngày càng khách quan, trung thực, có cơ sở khoa học, thực tiễn, góp phần không nhỏ vào tiến trình đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới.