Gia đình vẫn luôn được xem là “tế bào của xã hội”; mỗi gia đình có khỏe mạnh, phát triển thì xã hội mới ổn định và phát triển. Thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta luôn có nhiều chủ trương, chính sách chăm lo cho “tế bào của xã hội”. Nghị quyết Đại hội XI đã nhấn mạnh: “Xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc thật sự là tế bào lành mạnh của xã hội”, tức là đặt gia đình ở vị trí của những thành tố quyết định đến sự no ấm, tiến bộ, hạnh phúc của xã hội, của đất nước. Tháng 5-2014, tại Hội nghị Trung ương 9 khóa XI, Đảng ta đã ban hành Nghị quyết số 33-NQ/TW về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước, có nêu nhiều nội dung liên quan đến gia đình, như: “Xây dựng văn hóa trong hệ thống chính trị, trong từng cộng đồng làng, bản, khu phố, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp và mỗi gia đình. Phát huy vai trò của gia đình, cộng đồng, xã hội trong việc xây dựng môi trường văn hóa, làm cho văn hóa trở thành nhân tố thúc đẩy con người Việt Nam hoàn thiện nhân cách”; “Thực hiện chiến lược phát triển gia đình Việt Nam, xây dựng gia đình thực sự là nơi hình thành, nuôi dưỡng nhân cách văn hóa và giáo dục nếp sống cho con người. Phát huy giá trị truyền thống tốt đẹp, xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh. Xây dựng và nhân rộng các mô hình gia đình văn hóa tiêu biểu, có nền nếp, ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu hiếu thảo, vợ chồng hòa thuận, anh chị em đoàn kết, thương yêu nhau”. Gần đây nhất, tháng 6-2014, Luật Hôn nhân và Gia đình được ban hành, có nhiều điểm tiến bộ và nhân văn, trong đó đưa ra quan điểm: “Xây dựng gia đình ấm no, tiến bộ, hạnh phúc; các thành viên gia đình có nghĩa vụ tôn trọng, quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ nhau; không phân biệt đối xử giữa các con”…
Ở TP.HCM, các ngành, các giới cũng có nhiều hành động thiết thực để tạo điều kiện cho sự đóng góp ngày càng nhiều hơn của gia đình, trong đó có sự hỗ trợ cho các “gia đình đặc biệt” (gia đình chính sách, gia đình đơn thân, gia đình có con một bề là gái, gia đình neo đơn, gia đình của cán bộ chiến sĩ đang làm nhiệm vụ ở biên cương, hải đảo, gia đình có người mắc bệnh hiểm nghèo, gia đình có người đang chấp hành hình phạt tù…). Các ngày hội gia đình được quan tâm thực hiện, không chỉ vào dịp Ngày Gia đình Việt Nam (28-6) mà còn trong nhiều sinh hoạt, hoạt động khác. Nhiều cơ quan, đơn vị cũng chú trọng chăm lo gia đình của cán bộ, nhân viên, người lao động của mình để họ yên tâm công tác và có sự gắn kết tốt hơn với nơi làm việc.
Có quan điểm nhất quán về chăm lo cho “tế bào của xã hội”, Báo cáo chính trị trình Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ X đã nêu nhiều nội dung liên quan đến gia đình. Chẳng hạn, về giáo dục, “phát huy vai trò của gia đình phối hợp với nhà trường, xã hội trong giáo dục thế hệ trẻ”; về bình đẳng giới, “phát huy vai trò Hội Liên hiệp Phụ nữ tích cực chăm lo xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc”; về chính sách, chế độ đối với người cao tuổi, “phát huy vai trò gia đình, cộng đồng quan tâm chăm sóc, phụng dưỡng người cao tuổi và nêu cao vai trò của người cao tuổi giáo dục con cháu”, về ngăn chặn và từng bước đẩy lùi sự xuống cấp về đạo đức xã hội, “đề cao vai trò, trách nhiệm của mỗi gia đình trong giáo dục, hình thành nhân cách thế hệ trẻ”… Điều đó cho thấy, gia đình ngày càng có vai trò quan trọng hơn trong việc xây dựng thành phố có chất lượng sống tốt, văn minh, hiện đại, nghĩa tình; và, xét cho cùng, một thành phố có chất lượng sống tốt cũng không thể tách rời yếu tố bền vững, tiến bộ, no ấm của gia đình.
Trên thực tế, gia đình Việt Nam nói chung và gia đình ở TP.HCM nói riêng đang có nhiều thách thức. Với sự tác động của kinh tế thị trường cùng quá trình hội nhập quốc tế, một số gia đình không còn giữ được nét đẹp truyền thống nữa; sự gắn kết giữa các thành viên có nhiều biểu hiện lỏng lẻo; sự quan tâm, chăm sóc lẫn nhau của các thành viên bị điều kiện công việc, lối sống làm cho nhạt nhòa đi; tinh thần hiếu, nghĩa trong gia đình có lúc, có nơi bị phai nhạt; có khi, vì yếu tố lợi ích mà tình cảm gia đình bị hi sinh; tình trạng ly hôn diễn ra ngày càng nhiều… Điều đáng nói là những biểu hiện đó diễn ra ở TP.HCM có xu hướng nhiều hơn, đậm hơn những nơi khác. Chẳng hạn, ngay cả vấn đề “bữa cơm gia đình” thời gian qua được nhiều người đề cập, qua đó đề ra nhiều giải pháp được nêu lên để tăng số lần có được bữa cơm chung với sự tham gia đầy đủ của các gia đình hàng tuần, hàng tháng. Hay, theo thống kê, năm 2014, bình quân thành phố có 1.915 vụ ly hôn/tháng, tăng gần 100 vụ so với năm 2013. Còn những vụ bạo hành trong gia đình (chồng vợ bạo hành với nhau, con cái bạo hành cha mẹ…) vẫn xuất hiện không ít…
Tình hình đó, cần có những giải pháp thiết thực, quyết liệt, hiệu quả để nâng cao chất lượng của các gia đình, để mỗi gia đình thực sự là một tế bào khỏe mạnh của thành phố.
Thứ nhất, tăng cường công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân về vai trò của công tác gia đình cũng như của gia đình trong sự phát triển của thành phố. Đôi khi, các địa phương, các ngành xem trọng công tác phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng mà ít chú ý đến công tác gia đình; bản thân một bộ phận người dân cũng chưa có nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của việc xây dựng gia đình hạnh phúc, tiến bộ… Trên thực tế, với mỗi cá nhân, nếu gia đình đầm ấm, hạnh phúc, tiến bộ thì mới có thể làm chỗ dựa, đồng thời là bệ phóng để phấn đấu và đạt được sự thăng tiến, thành công trong công việc, sự nghiệp. Đồng thời, có xây dựng được gia đình lành mạnh thì mới tạo điều kiện thuận lợi để con cái phát triển tốt cả về nhân cách, học vấn và sự nghiệp.
Thứ hai, cần tổ chức thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách, quy định, kế hoạch về xây dựng gia đình và các nội dung có liên quan đến giáo dục, trên địa bàn thành phố. Các cơ quan chức năng cần có chương trình hành động cụ thể đối với các chủ trương, chính sách về công tác gia đình trên địa bàn và trong phạm vi mình phụ trách, đồng thời quan tâm thực hiện các công việc cụ thể trong việc xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ đối với cán bộ, nhân viên, người lao động trong cơ quan, đơn vị của mình. Tránh xem công tác gia đình là một nhiệm vụ “phụ”, hoặc chỉ chú ý thực hiện vào các dịp cao điểm mà thiếu sự thường xuyên, liên tục và đồng bộ.
Thứ ba, chú trọng xây dựng các hình mẫu gia đình tiêu biểu, đề cao các giá trị tiến bộ của gia đình trên các phương tiện truyền thông, tác phẩm văn học nghệ thuật… Một mặt, các phương tiện truyền thông và các tác phẩm văn học nghệ thuật cần phê phán mạnh mẽ các biểu hiện tiêu cực, lạc hậu trong đời sống gia đình như nạn tảo hôn, cưỡng hôn, bạo lực gia đình, tính gia trưởng, sự chú trọng làm giàu mà không quan tâm xây dựng gia đình hạnh phúc… thì cần đề cao những nét đẹp của gia đình truyền thống như “tam, tứ đại đồng đường”, các gương hiếu thảo, các kinh nghiệm nuôi dạy con tốt… Trong đó, cần chú trọng đề cao tính hiếu đễ, bởi “bách thiện hiếu vi tiên” (trong trăm điều tốt, hiếu đứng đầu), cùng các tính thủy chung, tinh thần trách nhiệm, thương yêu, gắn bó giữa các thành viên trong gia đình…
Thứ tư, cần có giải pháp xây dựng gia đình thành “tường rào” để ngăn chặn, bảo vệ trẻ em nói riêng và các thành viên nói chung trước sự “tấn công” của hiện tượng xuống cấp về đạo đức, sự lai căng, mất gốc trong nhận thức, lối sống. Sự phối hợp giữa 3 thành tố “gia đình”, “nhà trường” và “xã hội” cần chặt chẽ hơn để định hướng nhận thức, lối sống, nhân cách cho trẻ em, trong đó các cơ quan chức năng (cơ quan quản lý, nghiên cứu, nghiệp vụ…) cần đóng vai trò cầu nối, điều phối, thậm chí là đầu tàu, một cách tích cực để tác động đến gia đình mạnh mẽ hơn nữa trong việc giáo dục trẻ về đạo đức, lối sống.
Thứ năm, cần tổ chức nhiều hơn nữa các hoạt động tôn vinh, bảo vệ, giúp đỡ các gia đình, nhất là với những gia đình đặc biệt. Các hoạt động biểu dương gương người tốt việc tốt, gương gia đình văn hóa, gia đình tiêu biểu – “con cái hiếu thảo – cha mẹ gương mẫu”, gia đình hiếu học… cần được tổ chức nhiều hơn vào các dịp phù hợp. Vào ngày Gia đình Việt Nam, từng ngành, từng giới, từng cơ quan, đơn vị cần tổ chức họp mặt, sinh hoạt, chia sẻ việc xây dựng gia đình hạnh phúc, nuôi dạy con tốt… Đồng thời, cần có sự quan tâm, động viên, chia sẻ, giúp đỡ đúng mực đối với các gia đình đặc biệt…
Hầu như ai cũng hiểu rằng tế bào gia đình khỏe mạnh sẽ là cơ sở quan trọng để hình thành xây dựng xã hội lành mạnh, tiến bộ, nhưng không phải ai cũng có nhận thức và kiến thức đúng đắn để tham gia chăm lo, bảo vệ và xây dựng tế bào đó đúng cách. Vì vậy, trong các giải pháp và chương trình hành động, Đảng bộ thành phố cần quan tâm vấn đề này và thực hiện việc lãnh đạo, chỉ đạo phù hợp, có hiệu quả, qua đó giúp các địa phương, cơ quan, đơn vị và mỗi cá nhân chú trọng nhiều hơn đến việc xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, như mục tiêu đã đề ra!