Cách đây 70 năm. Sáng ngày 28-10-1946, kỳ họp thứ hai Quốc hội khóa I nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa khai mạc tại Nhà hát lớn Hà Nội. Ở trước Nhà hát, nhân dân tụ họp khá đông để theo dõi buổi họp Quốc hội, có cả quan khách nước ngoài, các phóng viên báo chí của Mỹ, Pháp, Anh…
Tất cả đang chờ đợi một kỳ họp Quốc hội mà chỉ nghe qua chương trình nghị sự đã có thể cảm nhận được tầm quan trọng của nó đối với vận mệnh đất nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh và các bộ trưởng trả lời chất vấn… Quốc hội với đại diện của nhiều thành phần đã được đặt ra nhiều câu hỏi chất vấn Chính phủ do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu. Hồ Chí Minh bước lên diễn đàn, ôn tồn nói: “Sáng hôm nay, Chính phủ nhận được của Quốc hội 62 câu hỏi chất vấn, sau đó là 26 câu hỏi nữa. Chính phủ xin cảm ơn các đại biểu đã tỏ ra hết sức quan tâm đến công việc của Chính phủ.
Có nhiều câu hỏi cùng một ý, Chính phủ chia ra hai loại để tiện trả lời: nội chính và ngoại giao. Theo xếp đặt thì tất cả những câu hỏi thuộc quân sự, quốc phòng nhiều nhất, tài chính thứ nhì, tư pháp thứ ba rồi đến các việc về nội vụ và các việc khác”.
Hồ Chí Minh trả lời về việc nguyên Phó Chủ tịch Nguyễn Hải Thần, nguyên Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Tường Tam, nguyên Phó Chủ tịch Quân ủy hội Vũ Hồng Khanh đã ra đi. Người nói: “Lúc nước nhà đang gặp khó khăn, quốc dân tin ở người nào mới trao cho người ấy công việc lớn, mà các ông ấy lại bỏ đi thì các ông ấy tự hỏi lương tâm mình… Những người bỏ đi kia, chứng tỏ họ không muốn gánh vác việc nước nhà hoặc họ không đủ năng lực mà gánh nổi. Nay chúng ta không có họ ở đây, chúng ta cũng cứ gánh được như thường, nhưng nếu các anh em ấy biết nghĩ lại mà trở về, thì chúng ta vẫn hoan nghênh”.
Sau đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh trả lời một số câu hỏi chất vấn về đường lối ngoại giao của Chính phủ. 12 giờ kém 15 phút, Người tuyên bố thay mặt Chính phủ hiện thời xin từ chức, trao quyền lại cho Quốc hội để Quốc hội theo nguyên tắc dân chủ bầu ra một chính phủ mới.
Quốc hội thảo luận và đã đưa ra nghị quyết: Ủy nhiệm cho Hồ Chí Minh lập chính phủ mới theo nguyên tắc đoàn kết và tập hợp nhân tài không phân biệt đảng phái. Hồ Chí Minh lại lên diễn đàn, cảm ơn Quốc hội và nghiêm trang tuyên bố: “Lần này là lần thứ hai mà Quốc hội giao phó cho tôi phụ trách Chính phủ lần nữa, Việt Nam chưa được độc lập, chưa được thống nhất nước nhà, thì bất kỳ Quốc hội ủy cho tôi hay cho ai cũng phải gắng sức mà làm. Tôi xin nhận. Giờ tôi xin tuyên bố trước Quốc hội, trước quốc dân và thế giới rằng: Hồ Chí Minh không phải là kẻ tham quyền cố vị, mong được thăng quan, phát tài. Chính phủ sau đây phải là một chính phủ toàn dân đoàn kết và tập hợp nhân tài không đảng phái. Tôi xin tuyên bố trước Quốc hội, trước quốc dân, trước thế giới: Tôi chỉ có một đảng – Đảng Việt Nam. Truy trong nghị quyết của Quốc hội không nói đến hai chữ liêm khiết, tôi cũng xin tuyên bố trước Quốc hội, trước quốc dân và trước thế giới: Chính phủ sau đây phải là một chính phủ liêm khiết. Theo nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ sau đây là một Chính phủ biết làm việc, có gan góc, quyết tâm đi vào mục đích, trong thì kiến thiết, ngoài thì tranh thủ độc lập và thống nhất của nước nhà”.
Tiếng vỗ tay vang rền trong Nhà hát Lớn. Phiên họp Quốc hội kết thúc lúc 1 giờ đêm…