Nhằm khắc phục những hạn chế, khuyết điểm sau kiểm điểm tự phê bình, phê bình theo Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”, Ban Thường vụ Thành ủy ban hành Đề án số 02-ĐA/TU ngày 24-3-2014 về phòng, chống những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong Đảng bộ thành phố và phản bác các quan điểm sai trái (gọi tắt là Đề án 02). Sau 2 năm tổ chức thực hiện, đã có một số chuyển biến tích cực.

Qua 2 năm, nhìn chung, với sự chỉ đạo tập trung, sâu sát và kịp thời của Thành ủy, Ban Thường vụ Thành ủy, việc thực hiện Đề án 02 đạt được một số kết quả quan trọng:

Thứ nhất, góp phần nâng cao nhận thức và bản lĩnh chính trị; giữ vững lập trường, thống nhất ý chí và hành động trong đội ngũ cán bộ, đảng viên trong toàn Đảng bộ thành phố.

Các quận ủy, huyện ủy, đảng ủy cấp trên cơ sở, Học viện Cán bộ thành phố tổ chức thực hiện các chương trình đào tạo, bồi dưỡng giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên trong các tổ chức đảng và các đoàn thể chính trị - xã hội. Trong đó, coi trọng việc đổi mới nội dung, phương thức thực hiện các chương trình đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị, nghiệp vụ; việc học tập, quán triệt bồi dưỡng lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước luôn được đổi mới, với những hình thức phong phú, sinh động. Trong hai năm 2014, 2015, các quận ủy, huyện ủy, đảng ủy cấp trên cơ sở tổ chức hơn 21.000 lớp bồi dưỡng chính trị, nghiệp vụ, học tập nghị quyết, chỉ thị của Đảng với hơn 2,57 triệu lượt cán bộ, đảng viên và quần chúng tham dự.​ Nội dung công tác giáo dục lý luận chính trị, tư tưởng ở các cấp luôn gắn chặt với công tác triển khai nghiên cứu, phổ biến, học tập, quán triệt và thực hiện nghị quyết, các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước.

Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng của thành phố, các cấp ủy, các cơ quan báo chí, truyền thông thành phố luôn nâng cao tinh thần cảnh giác, chủ động, kịp thời thông tin, tuyên truyền, đẩy mạnh tuyên truyền miệng, định hướng dư luận trước những sự kiện chính trị - văn hóa - xã hội quan trọng, những thành tựu, kết quả thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội của đất nước và thành phố; đặc biệt, trước những vấn đề nhạy cảm, phức tạp, dễ gây ra “điểm nóng” thông qua các hội nghị thông tin thời sự định kỳ và đột xuất, hội nghị báo cáo viên các cấp hằng tháng. Năm 2014, hệ thống chính trị thành phố tổ chức 15.414 cuộc tuyên truyền miệng cho hơn 358.000 lượt cán bộ, đảng viên; 1,07 triệu lượt đoàn viên, hội viên các đoàn thể và 1,11 triệu lượt quần chúng nhân dân. Năm 2015, có 57.005 cuộc hội nghị tuyên truyền miệng, thu hút hơn 1,32 triệu lượt cán bộ, đảng viên, 3,3 triệu lượt hội viên các đoàn thể và hơn 5,49 triệu lượt quần chúng nhân dân tham gia.

Ban Tuyên giáo Thành ủy định kỳ tổ chức các lớp triển khai, quán triệt Nghị quyết của Đảng, các lớp tập huấn lý luận phê bình văn học nghệ thuật cho đội ngũ văn nghệ sĩ thành phố; đưa văn nghệ sĩ đi thực tế, đẩy mạnh hoạt động sáng tác, quảng bá, chuẩn bị triển khai tổ chức học tập, nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ văn nghệ sĩ thành phố…

Thứ hai, nâng cao hiệu quả công tác tổ chức xây dựng Đảng gắn với giáo dục chính trị, tư tưởng trong đội ngũ cán bộ, đảng viên.

Các cấp ủy tiếp tục tập trung thực hiện các giải pháp khắc phục hạn chế, khuyết điểm sau kiểm điểm tự phê bình và phê bình theo Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI; rà soát, ban hành, bổ sung quy chế về công tác cán bộ, coi trọng về tiêu chuẩn, phẩm chất đạo đức; chủ động rà soát, củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy, đánh giá và sắp xếp lại vị trí công tác của cán bộ, công chức; xử lý một số cán bộ, đảng viên thiếu trách nhiệm để xảy ra vi phạm; kiện toàn cán bộ lãnh đạo ở những đơn vị có sai sót, yếu kém, có biểu hiện mất đoàn kết, không đảm bảo nguyên tắc tập trung dân chủ; triển khai thực hiện công tác quy hoạch cấp ủy và cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp nhiệm kỳ 2015 - 2020 và những năm tiếp theo, chú trọng công tác quản lý, đánh giá cán bộ, xây dựng kế hoạch quy hoạch, đào tạo cán bộ; tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Năm 2015, có 1.394 gương tập thể, 2.639 gương cá nhân được biểu dương tại các quận, huyện ủy và đảng ủy cấp trên cơ sở, 140 tập thể, 224 cá nhân được biểu dương cấp thành phố. Phong trào “Người tốt, việc tốt” đã biểu dương 465 gương sáng cấp thành phố, 32.209 gương sáng cấp cơ sở.

Hầu hết các đơn vị đều quan tâm triển khai các giải pháp nắm bắt tình hình tư tưởng, dư luận trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức thông qua sinh hoạt chi bộ, giao ban cơ quan đơn vị, đối thoại giữa lãnh đạo đơn vị và cán bộ, công nhân viên chức, đảm bảo thực hiện quy chế dân chủ cơ sở; nhờ đó, kịp thời nắm bắt, định hướng, uốn nắn trước những diễn biến tư tưởng sai trái từ khi mới manh nha.

Các cấp ủy chú trọng chỉ đạo nâng cao chất lượng hoạt động chi bộ, chất lượng cấp ủy, bí thư chi bộ, chất lượng và nền nếp sinh hoạt chi bộ để nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ngay từ chi bộ. Nhiều cấp ủy chỉ đạo các chi bộ trực thuộc sinh hoạt chuyên đề về nội dung phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, xác định những biểu hiện cụ thể trong ngành mình, lĩnh vực mình phụ trách; đấu tranh, phê bình những biểu hiện sa sút về tính đảng như lơ là học nghị quyết, ngán ngại sinh hoạt đảng, ít đọc báo đảng. Công tác bồi dưỡng, tập huấn cho đội ngũ cấp ủy, bí thư chi bộ về nghiệp vụ công tác đảng nói chung, công tác đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái nói riêng được quan tâm đầu tư.

Thứ ba, kiên trì giáo dục, thuyết phục, đấu tranh, phê phán những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Lãnh đạo Ban Tuyên giáo Thành ủy, thường trực cấp ủy và lãnh đạo ban tuyên giáo các quận ủy, huyện ủy, cấp ủy cơ sở duy trì gặp gỡ tiếp xúc, để trực tiếp phản bác, đấu tranh trực diện với một số cá nhân ký tên “Thư ngỏ 61”, “Thư ngỏ 42” kiến nghị những quan điểm sai trái gửi đến Ban Chấp hành Trung ương; phát huy các đồng chí cán bộ lão thành, hưu trí, đồng chí, đồng đội có uy tín của các đối tượng để gặp gỡ, vận động, từng bước thuyết phục; hướng dẫn và chỉ đạo cấp ủy đấu tranh, phê phán trong sinh hoạt tại từng chi bộ. Đến nay, Ban Tuyên giáo Thành ủy và một số cấp ủy duy trì liên hệ, tạo kênh gặp gỡ, đối thoại với một số đối tượng cụ thể, tổ chức cho một số người tham quan thực tế một số địa điểm thành tựu kinh tế - xã hội trong xây dựng và phát triển thành phố, góp phần hạn chế một bước những suy nghĩ và hành động lệch lạc.

Tại cơ sở, các cấp ủy quan tâm làm tốt công tác nắm tình hình, kịp thời nhắc nhở uốn nắn, chấn chỉnh những phát ngôn, nhận thức lệch lạc, manh nha xuất hiện do những mâu thuẫn nội bộ hoặc bức xúc cá nhân, không để phát triển thành những quan điểm sai trái trong nội bộ.

Thứ tư, củng cố và tăng cường lực lượng, phương tiện đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, luận điệu xuyên tạc.

Từ tháng 3-2014 đến nay, có 106 bài viết (trên Báo Văn nghệ thành phố, Báo Sài Gòn Giải phóng, Tạp chí Sổ tay Xây dựng Đảng, Báo Cựu Chiến binh…) đấu tranh, phê phán trực diện những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ Đảng, như đấu tranh, phản bác những vấn đề được nhóm đảng viên nêu ra trong “Thư ngỏ 61”, bảo vệ hệ tư tưởng, Cương lĩnh, đường lối của Đảng; phản bác các quan điểm đòi xét lại lịch sử nhằm xuyên tạc phương pháp luận mácxít; vạch trần bản chất phản động, tay sai của các đối tượng chống đối do nước ngoài bảo trợ; các quan điểm sai trái đi ngược quan điểm văn nghệ cách mạng của Đảng; các thông tin bịa đặt, vu khống về các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước ta ở Trung ương và các địa phương…

Các cơ quan chức năng đã triển khai đăng tải trên internet 243 bài viết, tài liệu tuyên truyền và 6.654 bình luận phản bác trên internet, các trang mạng xã hội. Tại cơ sở, các cấp ủy đã sử dụng các bài viết trên hệ thống báo chí Trung ương và thành phố, phối hợp, phát huy lực lượng các đồng chí cán bộ lão thành, hưu trí, giảng viên lý luận chính trị của cơ sở đào tạo trực thuộc hoặc đóng trên địa bàn để thực hiện các bài viết với nội dung bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ Đảng và chế độ, phản bác các quan điểm, thông tin sai trái xuyên tạc để tuyên truyền nội bộ, tuyên truyền đông đảo quần chúng nhân dân.

Thứ năm, tăng cường kiểm tra, giám sát, xem xét kỷ luật đối với cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” theo đúng quy định của Đảng.

Ban Thường vụ Thành ủy chỉ đạo Ban Tuyên giáo Thành ủy thành lập 5 đoàn công tác khảo sát để nắm bắt tình hình, kết quả triển khai thực hiện Đề án 02 tại các quận ủy, huyện ủy và đảng ủy cấp trên cơ sở. Qua đó, kịp thời nhận diện, giúp cơ sở tháo gỡ khó khăn, định hướng nội dung trọng tâm trong từng giai đoạn, giới thiệu cách làm hay có kết quả bước đầu để các cơ sở cùng học tập.

Sau 2 năm thực hiện Đề án 02, đến nay, nhiều đơn vị nhận định không có hoặc chưa phát hiện đảng viên có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; hầu hết các đảng bộ có xử lý kỷ luật đảng viên nhưng chưa có nội dung xử lý vì có biểu hiện suy thoái tư tưởng chính trị, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Quận ủy quận 8 kỷ luật 2 trường hợp vi phạm quy định những điều đảng viên không được làm, 3 trường hợp vi phạm đạo đức, lối sống. Quận ủy Bình Tân xóa tên 7 trường hợp bỏ sinh hoạt đảng và 1 trường hợp xin ra khỏi Đảng. Quận ủy Tân Phú kỷ luật 4 đảng viên vì suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống. Đảng ủy Khối Ngân hàng xóa tên 4 trường hợp vì bỏ sinh hoạt Đảng, 5 trường hợp xin ra khỏi Đảng. Đảng ủy Khối Doanh nghiệp công nghiệp Trung ương khai trừ 2 đảng viên, khiển trách 12 đảng viên vì vi phạm việc chấp hành Nghị quyết của Đảng và vi phạm phẩm chất, lối sống…

Thực tiễn qua 2 năm triển khai thực hiện Đề án 02 cho thấy sự cần thiết của việc ban hành Đề án 02 là đúng đắn; một số quận ủy, huyện ủy, đảng ủy cấp trên cơ sở có sự chuyển động tích cực trong triển khai thực hiện Đề án 02; đã từng bước tự xác định những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong kế hoạch, chương trình hành động thực hiện Đề án 02 của cấp mình và chỉ đạo tổ chức cơ sở đảng trực thuộc xác định cụ thể theo từng lĩnh vực, nhiệm vụ, góp phần tác động nâng cao nhận thức trong các cấp ủy, trong phần lớn cán bộ, đảng viên về công tác đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, phòng chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong toàn Đảng bộ thành phố.

Ý thức cảnh giác, tự phòng chống về những biểu hiện suy thoái trong nội bộ được nâng lên; một số giải pháp trong công tác giáo dục chính trị tư tưởng được quan tâm, công tác củng cố và tăng cường lực lượng, phương tiện đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, luận điệu xuyên tạc một cách trực diện có kết quả tích cực bước đầu. Theo kết quả cuộc điều tra dư luận xã hội về kết quả triển khai thực hiện Đề án 02, có 79,41% được hỏi cho rằng suy thoái về tư tưởng chính trị, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” có thể diễn ra ở tất cả các cấp và 62,63% cho rằng có thể diễn ra ở tất cả các đối tượng trong nội bộ Đảng.

Tuy nhiên, công tác phòng chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và đấu tranh phản bác quan điểm sai trái là công tác khó khăn, phức tạp, Đề án 02 của Thành ủy lần đầu tiên triển khai, nên có một số đồng chí bí thư cấp ủy có lúng túng trong tiếp cận văn bản, tổ chức triển khai thực hiện. Một số đơn vị còn chậm xây dựng kế hoạch, chương trình hành động. Một số ít cấp ủy chưa coi trọng đúng mức, còn có biểu hiện chủ quan, cho rằng sự suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” chỉ có ở các đơn vị khác, không có ở cấp mình, ngành mình; cá biệt một số cấp ủy viên, đảng viên chưa nắm rõ và hiểu hết được các biểu hiện suy thoái, “tự diễn biến” “tự chuyển hóa”...

Bên cạnh đó, giải pháp về công tác tổ chức xây dựng Đảng gắn với giáo dục chính trị, tư tưởng trong đội ngũ cán bộ, đảng viên chưa có kết quả rõ nét; vai trò của chi bộ, đồng chí bí thư chi bộ cần được đầu tư, tăng cường mạnh mẽ hơn. Đội ngũ chuyên gia tham gia phản bác các quan điểm sai trái hoạt động nhìn chung chưa đều tay; đội ngũ cán bộ tại các cơ sở đảng được phân công phụ trách còn nhiều lúng túng, trình độ lý luận, kỹ năng nghiệp vụ trong nắm bắt tình hình, đấu tranh phản biện còn hạn chế. Việc xây dựng các trang web, mạng xã hội để đấu tranh trực diện chưa được triển khai tích cực. Các cơ quan báo chí - xuất bản thành phố chưa thật sự chủ động trong công tác đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái. Công tác kiểm tra, giám sát và xử lý kỷ luật những đảng viên có hành động sai trái chưa được thực hiện quyết liệt tạo tác dụng răn đe kịp thời.

Trong thời gian tới, để nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh, phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, cần nâng cao hơn nữa ý thức tự giác, cảnh giác, ý thức tự phòng ngừa của từng cấp ủy, chi bộ, bí thư chi bộ; tất cả các chi bộ tổ chức sinh hoạt chuyên đề có chất lượng, hiệu quả cao về phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Không để xảy ra “điểm nóng” chính trị; duy trì tiếp xúc, đối thoại, tăng cường tiếp cận, vận động số đối tượng có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị không tham gia thêm các hoạt động sai trái (ký tên tập thể, gửi thư ngỏ, kiến nghị…). Những đối tượng sau nhiều lần vận động, thuyết phục nhưng vẫn không thay đổi thì tiến hành xử lý theo đúng quy định của Đảng…