Trước khi thẩm vấn, chủ tòa yêu cầu cách ly các bị cáo: Nguyễn Thanh Long, Nguyễn Huỳnh (cựu Thư ký của ông Long), Trịnh Thanh Hùng (cựu Vụ phó Vụ KH-CN các ngành kinh tế - kỹ thuật thuộc Bộ KH-CN) và Nguyễn Văn Trịnh (cựu cán bộ Văn phòng Chính phủ).

Là người đầu tiên trả lời HĐXX, bị cáo Phan Quốc Việt khai, khoảng tháng 2/2020, được bị cáo Trịnh Thanh Hùng gọi điện thoại nhờ tham gia đề tài nghiên cứu sản xuất kit test với Học viện Quân y. Sau khi tham gia đề tài, Học viện Quân y chuyển giao cho Công ty Việt Á một số tài liệu về quy trình nghiên cứu bộ kit test; sau đó, Công ty Việt Á sẽ tối ưu để sản xuất ra thành phẩm bộ kit test. Quá trình thực hiện, Công ty Việt Á nhận 1 tỷ đồng tiền công cùng khoảng 8-9 tỷ đồng tiền nguyên vật liệu.

Sau khi Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương kiểm nghiệm kit test và cho kết quả đạt, Bộ KH-CN đã nghiệm thu đề tài giai đoạn 1. Từ đây, Phan Quốc Việt mang kit test đến Bộ Y tế cấp phép tạm thời. Với mục đích để bộ kit test được cấp phép chính thức để lưu hành, Phan Quốc Việt nhờ bị cáo Nguyễn Huỳnh (cựu Thư ký của ông Nguyễn Thanh Long) tác động đến các đơn vị thuộc Bộ Y tế để kit test được nhanh chóng cấp phép.

Trong khoảng hơn 1 giờ đồng hồ trả lời HĐXX, Phan Quốc Việt nói rằng, quá trình tham gia tối ưu bộ kit test và được cấp phép chính thức, bị cáo đã chi hàng triệu USD cho nhiều cựu quan chức, lãnh đạo ngành y tế và các đơn vị khác. Trong đó, chi cho Trịnh Thanh Hùng trong việc giúp Công ty Việt Á tham gia đề tài, tổng cộng 350.000 USD. Việt cho rằng, đây là số tiền “chia sẻ”, vì ông Hùng rất nhiệt tình. Phan Quốc Việt còn khai 2 lần đưa cho ông Nguyễn Văn Trịnh tổng số tiền 200.000 USD với lý do ông Trịnh “nhiệt tình giúp đỡ, hỗ trợ bộ kit test nhanh chóng được cấp phép”. Phan Quốc Việt còn khai đưa tiền cho bị cáo Nguyễn Huỳnh qua 4 lần tổng cộng 2,25 triệu USD và 4 tỷ đồng. Trong đó, Việt nhờ Huỳnh đưa cho ông Nguyễn Thanh Long 2,25 triệu USD. Về nguồn gốc hàng triệu USD chi cho các cá nhân trên, Việt nói do mình mượn tiền mặt của bạn bè, người quen rồi đổi sang USD với mục đích “tiền USD cho nhanh gọn”. Bên cạnh đó, Việt cũng khai đã đưa cho ông Chu Ngọc Anh 200.000 USD và Phạm Công Tạc (cựu Thứ trưởng Bộ KH-CN) 50.000 USD.

Các bị cáo tại phiên tòa. (Ảnh: Như Quỳnh)

Cũng tại phiên tòa, cựu Bộ trưởng Bộ KH-CN Chu Ngọc Anh và cựu Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long thừa nhận các cáo buộc vi phạm như cáo trạng truy tố. Trong đó, ông Chu Ngọc Anh cho biết, quá trình ký giao nhiệm vụ đề tài thử nghiệm kit test, ký duyệt kinh phí thực hiện đề tài, bản thân ông vì “nhiệm vụ chính trị” nên đã làm sai về trình tự, thời gian. Ông Chu Ngọc Anh cũng thừa nhận buông lỏng, thiếu kiểm tra giám sát khi giao đề tài cho Học viện Quân y. “Bị cáo rất ý thức trách nhiệm của mình trước Đảng, Nhà nước và nhân dân. Việc cáo trạng quy kết 3 hành vi sai phạm của bị cáo là xác đáng” - ông Chu Ngọc Anh thừa nhận và cho biết, bản thân đã nhận 200.000 USD của Phan Quốc Việt.

Sau khi trở lại từ phòng cách ly, ông Nguyễn Thanh Long được đề nghị nêu quan điểm về bản cáo trạng. Cựu Bộ trưởng Bộ Y tế cho rằng, không có ý kiến gì về tội danh mà Viện kiểm sát công bố. Ông Nguyễn Thanh Long cho biết, năm 2020, trong bối cảnh nhiệm vụ cấp bách phòng chống dịch, Bộ Y tế luôn đôn đốc các đơn vị cấp phép cho những sản phẩm chống Covid-19. Đối với sản phẩm của Công ty Việt Á, ông khai không được nghe ai nói về chủ sở hữu cũng như việc cấp phép tạm thời. Tuy nhiên, cựu Bộ trưởng Bộ Y tế vẫn nhận trách nhiệm trong khâu đôn đốc cấp phép các sản phẩm chống dịch. Ông Long cũng cho biết, có quen Phan Quốc Việt trong một lần thực hiện kế hoạch xã hội hóa y tế vào năm 2017. Tuy nhiên, ông không liên lạc hay trao đổi gì với Phan Quốc Việt. Về việc Công ty Việt Á được cấp phép tạm thời rồi cấp phép chính thức cho bộ kit test, cựu Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long thừa nhận có việc Phan Quốc Việt đề nghị và "có người tác động". Song, ông đã "thẳng thắn từ chối", đồng thời chỉ đạo phải thực hiện theo đúng quy định.

Ông Nguyễn Thanh Long khai, sau khi bộ kit test của Công ty Việt Á được cấp phép tạm thời, Nguyễn Huỳnh có đưa tiền, và lúc đó ông không đòi hỏi hay yêu cầu gì. Ông cho biết có hỏi lại thư ký là tại sao lại đưa thì Huỳnh nói do Việt làm ăn được nên đưa để cảm ơn, số tiền là 2,25 triệu USD. Tuy nhiên, khi chủ tọa đề cập lời khai của bị cáo Nguyễn Huỳnh đồng thời yêu cầu người này đứng lên đối chất với ông Long tại tòa, Huỳnh vẫn khẳng định cựu Bộ trưởng thông qua Huỳnh gợi ý Phan Quốc Việt đưa tiền.