Tính đến ngày 30-6-2016, Đảng bộ Khối Doanh nghiệp công nghiệp Trung ương tại TP.HCM có 78 cơ sở đảng (69 doanh nghiệp, 9 cơ quan, viện, trường); hiện đã cổ phần hóa 59 doanh nghiệp: trong đó có 9 doanh nghiệp không còn vốn nhà nước; 26 doanh nghiệp có vốn nhà nước sở hữu từ 50% vốn điều lệ trở xuống; 24 doanh nghiệp có vốn nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ. Trước cổ phần hóa, về cơ cấu tổ chức, bộ máy quản lý, điều hành, nền nếp sinh hoạt của cán bộ, đảng viên, công nhân viên, người lao động và các tổ chức đoàn thể thực hiện theo quy định của Nhà nước, hướng dẫn của ngành chủ quản và các cơ quan quản lý cấp trên.
Sau cổ phần hóa, về tổ chức hoạt động, khi tiến tới không còn vốn nhà nước chi phối, về cơ bản các doanh nghiệp vẫn giữ mô hình và ngành nghề sản xuất, kinh doanh hiện có; một số doanh nghiệp chuyển đổi lại cơ cấu sản xuất hoặc chuyển đổi một phần từ sản xuất công nghiệp sang kinh doanh thương mại, dịch vụ như Công ty A74, Dệt Đông Nam, Giày Sài Gòn, Caric…
Về cơ cấu tổ chức, sau cổ phần, hầu hết các doanh nghiệp thực hiện sắp xếp lại bộ máy theo hướng tinh gọn, giảm bớt đầu mối trung gian; một số doanh nghiệp giữ nguyên số nhân sự chủ chốt; một số doanh nghiệp thay đổi nhân sự chủ chốt ở các vị trí lãnh đạo cao nhất của doanh nghiệp (giám đốc, chủ tịch hội đồng quản trị) do chủ đầu tư nắm giữ; một số doanh nghiệp thay đổi các chức danh chủ chốt không phải là đảng viên.
Về hoạt động sản xuất, kinh doanh, các doanh nghiệp đã có những biện pháp tích cực để khắc phục khó khăn, hoàn thành các chỉ tiêu, kế hoạch, nhiệm vụ đề ra; phần lớn các doanh nghiệp đều giữ vững ổn định sản xuất, kinh doanh và phát triển; các chỉ tiêu về doanh thu, lợi nhuận, nộp ngân sách, thu nhập bình quân của người lao động đều tăng; mức thu nhập trung bình từ 5,2 đến 8,5 triệu đồng/người/tháng, tạo đủ việc làm cho người lao động. Tuy nhiên, cũng còn một số đơn vị gặp khó khăn trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, như các doanh nghiệp trong ngành điện tử, cơ khí, địa chất, sành sứ thủy tinh… do tính cạnh tranh của sản phẩm thấp, thị trường tiêu thụ hẹp, chất lượng sản phẩm, giá cả chưa phù hợp.
Về tư tưởng của cán bộ, đảng viên, công nhân viên, người lao động, nhìn chung ổn định, nhận thức về cổ phần hóa là xu thế tất yếu giúp doanh nghiệp phát triển, để người lao động có thu nhập cao hơn, tin tưởng vào đường lối, sự lãnh đạo của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Tuy nhiên, vẫn còn có những ý kiến băn khoăn, lo lắng cho rẳng sau cổ phần hóa mọi vấn đề đều do chủ doanh nghiệp quyết định, từ hoạt động sản xuất kinh doanh, đến việc chuyển đổi mục đích, cơ cấu, ngành nghề, tuyển dụng lao động… Một số lo lắng khác là: sau cổ phần hóa, nhân sự thay đổi, người ngoài doanh nghiệp khi tham gia ban lãnh đạo, có nơi, họ chỉ chú trọng đến lợi nhuận, thâu tóm cổ đông, rất dễ trở thành tư nhân hóa, nên xem nhẹ công tác đảng, đoàn thể, vì thế vai trò hoạt động của tổ chức đảng, đoàn thể sẽ phai nhạt dần; mặt khác, việc làm, tiền lương, nhân sự… đều do chủ doanh nghiệp quyết định, nếu không được họ quan tâm, thì các hoạt động của đoàn thể sẽ gặp khó khăn; hoặc một số doanh nghiệp có tình trạng nợ lương, nợ bảo hiểm xã hội của người lao động, nhưng Công đoàn không thể hiện được chức năng là tổ chức đại diện bảo vệ quyền, lợi ích, hợp pháp, chính đáng cho người lao động, dẫn đến khiếu kiện, khiếu nại, lãn công, đình công của người lao động…
Trên thực tế, ở Đảng bộ Khối Doanh nghiệp công nghiệp Trung ương tại TP.HCM, về hoạt động của tổ chức đảng, đoàn thể, nhìn chung vẫn giữ vững vai trò là hạt nhân chính trị lãnh đạo doanh nghiệp, lãnh đạo cán bộ, đảng viên, quần chúng thực hiện tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, điều lệ và các quy chế, quy định của doanh nghiệp; thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ sản xuất kinh doanh; nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người lao động; hoàn thành nghĩa vụ đối với Nhà nước; bảo đảm lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp, các cổ đông và người lao động.
Nhiều cấp ủy đã chủ động tham gia với hội đồng quản trị, ban lãnh đạo trong việc xây dựng nghị quyết về chiến lược đầu tư, phát triển, kế hoạch sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Các cấp ủy lãnh đạo đảng viên thực hiện có hiệu quả nghị quyết của đại hội cổ đông, hội đồng quản trị và các nhiệm vụ được giao theo đúng đường lối, chủ trương, chính sách; phối hợp với hội đồng quản trị, tổng giám đốc (giám đốc) lãnh đạo xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở; giúp doanh nghiệp định hướng công tác tư tưởng, tuyên truyền, giáo dục cán bộ, đảng viên, người lao động và các thành viên trong bộ máy quản lý, chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, điều lệ, quy chế, quy định của doanh nghiệp; tạo điều kiện cho các đoàn thể hoạt động; tạo môi trường làm việc lành mạnh, đoàn kết, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh…
Các cấp ủy cũng chủ động tham gia ý kiến với ban lãnh đạo về chủ trương sắp xếp, tổ chức bộ máy, đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch cán bộ; giới thiệu những cán bộ, đảng viên có phẩm chất, năng lực, đủ điều kiện, tiêu chuẩn tham gia vào bộ máy lãnh đạo, quản lý của doanh nghiệp; quan tâm chú trọng đến công tác phát triển đảng. Tuy nhiên, ở một số nơi, công tác phát triển đảng còn chậm; một phần do chưa làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục cho đoàn viên, thanh niên, quần chúng ưu tú; một phần do cấp ủy chưa thật sự quan tâm, sâu sát, tạo điều kiện và cơ hội thăng tiến cho đoàn viên, thanh niên, quần chúng ưu tú nên chưa tạo được sức hút, phấn đấu vào Đảng của các đối tượng này; một phần do ý chí chủ quan của một bộ phận đoàn viên, thanh niên, quần chúng chưa muốn phấn đấu vào Đảng. Ngoài ra, ở một số cấp ủy, đảng viên chưa thực sự gương mẫu, chưa thực hiện tốt việc tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt đảng, vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên chưa cao… là nguyên nhân làm hạn chế vai trò của tổ chức đảng trong doanh nghiệp. Thực tế cho thấy, trong các doanh nghiệp cổ phần, nếu cấp ủy, đảng viên là những người thực sự có trình độ, năng lực chuyên môn cao sẽ khẳng định được vai trò của tổ chức đảng đối với doanh nghiệp và giúp cho các tổ chức đoàn thể hoạt động tốt hơn, hiệu quả hơn, sản xuất kinh doanh thuận lợi hơn, người lao động an tâm, phấn khởi làm việc.
Một số doanh nghiệp sau cổ phần hóa, không còn vốn nhà nước, đảng viên vẫn nắm giữ các chức danh trong hội đồng quản trị, ban lãnh đạo, nhưng có nơi hoạt động kém hiệu quả… Ngược lại, có doanh nghiệp không còn vốn nhà nước, không có đảng viên nắm giữ chức danh trong ban lãnh đạo nhưng hoạt động có hiệu quả, đóng góp cho sự phát triển của doanh nghiệp. Ngoài ra, cán bộ làm công tác đảng, đoàn thể hầu hết là kiêm nhiệm, nhiều khi hoạt động ngoài giờ; trong khi yêu cầu nhiệm vụ công tác đảng, đoàn thể đòi hỏi tính nghiêm túc, đầy đủ, chặt chẽ, đúng tiến độ… nên một số đảng viên có tư tưởng ngại làm cán bộ đảng, đoàn thể trong doanh nghiệp, dẫn đến kết quả hoạt động có phần hạn chế.
Công tác phát triển đảng, đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên ở một số đơn vị còn hạn chế; ngoài việc ít nhận được sự quan tâm, tạo điều kiện từ chủ doanh nghiệp, còn là sự thiếu quan tâm của các cấp ủy trong công tác này. Việc triển khai học tập, quán triệt các chị thị, nghị quyết của Đảng ở một số doanh nghiệp có lúc, có nơi tổ chức thực hiện còn chậm do tập trung thời gian cho sản xuất, chế độ làm việc theo ca - kíp, các cơ sở đóng trên nhiều tỉnh thành… nên hiệu quả chưa cao.
Về chất lượng sinh hoạt, nhìn chung, chất lượng sinh hoạt của các cấp ủy, chi bộ được duy trì; tổ chức sinh hoạt định kỳ đúng quy định; chất lượng và nội dung sinh hoạt từng bước được đổi mới và nâng cao; các cấp ủy đã lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức tốt việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, quán triệt các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền, giáo dục cán bộ, đảng viên, công nhân viên, người lao động trong doanh nghiệp, kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của cán bộ, đảng viên, công nhân viên, người lao động để phối hợp với hội đồng quản trị, tổng giám đốc (giám đốc) giải quyết. Trong sinh hoạt, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình; đảng viên tích cực tham gia góp ý kiến xây dựng đảng, xây dựng cơ quan, đơn vị; có sự phối hợp tốt giữa cấp ủy - lãnh đạo đơn vị. Tuy nhiên, còn một số cấp ủy chưa duy trì tốt lịch sinh hoạt định kỳ, nội dung sinh hoạt còn thiếu sự chuẩn bị; đảng viên ít tham gia phát biểu ý kiến; một số cấp ủy làm chưa tốt công tác tuyên truyền, giáo dục, ngoài ra ở một số phòng, ban, bộ phận trong đơn vị chưa có đảng viên, đã làm hạn chế vai trò hoạt động của tổ chức đảng trong doanh nghiệp.
Từ thực tế trên, để khẳng định vai trò của tổ chức đảng, đoàn thể sau khi cổ phần hóa doanh nghiệp, các cấp ủy trước hết cần thực hiện tốt Quy định 287-QĐ/TW và 288-QĐ/TW ngày 8-2-2010 của Ban Bí thư (khóa X) quy định về chức năng, nhiệm vụ của đảng bộ, chi bộ trong công ty cổ phần (vốn nhà nước dưới 50%) và (vốn nhà nước trên 50%) để lãnh đạo, chỉ đạo; mặt khác, phải đổi mới phương thức lãnh đạo, từ lãnh đạo trực tiếp, toàn diện chuyển sang chủ động làm tốt công tác chính trị tư tưởng, tham gia ý kiến với lãnh đạo doanh nghiệp, thay đổi tư duy lãnh đạo kiểu hành chính, văn phòng bằng việc đi vào cốt lõi của doanh nghiệp, chăm lo việc làm, đời sống, thu nhập của người lao động…