Hiện nay, chúng ta đang thực hiện cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa cơ sở” theo tinh thần Nghị quyết Hội Nghị Trung ương 5 (Khóa VIII), của Đảng về “Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”. Cốt lõi của nội dung Nghị quyết là phát động phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, tuyên dương người tốt, việc tốt, thực hiện những nghĩa cử uống nước nhớ nguồn, đền ơn, đáp nghĩa, xóa đói giảm nghèo, xây dựng gia đình văn hóa, xây dựng cuộc sống mới ở khu dân cư … Tất cả những việc làm ấy, đều hướng vào phong trào thi đua yêu nước, hướng đến mục tiêu: “làm cho vǎn hóa thấm sâu vào toàn bộ đời sống và hoạt động xã hội, vào từng người, từng gia đình, từng tập thể và cộng đồng, từng địa bàn dân cư, vào mọi lĩnh vực sinh hoạt và quan hệ con người, tạo ra trên đất nước ta đời sống tinh thần cao đẹp, trình độ dân trí cao, khoa học phát triển, phục vụ đắc lực sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, vǎn minh, tiến bước vững chắc lên chủ nghĩa xã hội”.

Thực hiện những phong trào ấy, trong thời gian qua, chúng ta đã làm được rất nhiều việc, đã có hàng trăm nghìn gương người tốt, việc tốt, hàng chục nghìn hộ gia đình văn hóa, khu dân cư văn hóa, Tổ dân phố văn hóa … được biểu dương! Sức mạnh của nội lực cộng đồng đang có sức lan tỏa, phát huy được sự đóng góp lớn lao của toàn xã hội trong công cuộc xây dựng đất nước, xây dựng đời sống văn hóa! Bước đầu đã hình thành những phong tục tập quán mới tiến bộ, lành mạnh. Có nhiều mô hình tốt, cách làm hay xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, xây dựng địa phương, công sở, đơn vị đạt chuẩn văn minh, văn hóa … Ý thức đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau, tương thân tương ái có sức lan tỏa trong cộng đồng … Hàng năm, qua giám sát, kiểm tra địa phương, đơn vị, công sở đạt chuẩn văn minh-sạch đẹp; gia đình văn hóa; gương người tốt, việc tốt có tăng hơn trước. Nhu cầu chính đáng trong đời sống tâm linh, tín ngưỡng của nhân dân được quan tâm đúng mức …

Tuy nhiên, hiện nay, có nhiều việc, nhiều hành vi chưa thể hiện được nếp sống văn hóa đô thị. Một số hủ tục, mê tín dị đoan, lối sống thực dụng, thiếu tính tôn trọng cộng đồng, tệ nạn xã hội, cách sống phi luật pháp, hành xử côn đồ … có chiều hướng không giảm! Nạn tụ tập đua xe ồn ào, náo động thường xuyên xảy ra, gây bức xúc trong nhân dân; nạn bài bạc, ghi đề phổ biến ở nhiều nơi; những băng nhóm thanh toán nhau giữa đường phố, trong khu dân cư, trong quán ăn … tạo nên bất ổn về trật tự, an ninh, an toàn xã hội … Trong sinh hoạt công cộng, nơi đông người, hội họp trong phòng máy lạnh, có lúc, có nơi vẫn còn người hút thuốc một cách “vô tư”, xem như không phiền lòng ai! Lưu thông trên đường thì đi hàng đôi, hàng ba, chạy xe trên lề, vượt đèn đỏ, không chấp hành luật lệ giao thông đôi khi gây họa cho người khác! Trong quan hệ, giao tiếp, ứng xử, khi giải quyết mâu thuẫn, bất đồng, thì bất kể tình ruột thịt, huyết thống, họ hàng, xóm giềng tối lửa, tắt đèn có nhau … mặc sức mà mạt sát nhau, thậm chí đâm chém nhau chí mạng miễn tranh được lợi thì thôi! Những lời tổ tiên, ông bà ngàn đời truyền dạy như “Một câu nhịn, chín câu lành”, “Bầu ơi thương lấy bí cùng. Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn”, “Bà con xa không bằng láng giềng gần”... hầu như có một số người quên lửng … Có những đám cưới tổ chức rình rang, khách mời lên đến hàng ngàn ồn ào, náo nhiệt; có những đám tang trống kèn inh ỏi thâu đêm, suốt sáng, tại quan ở nhà cả tuần lễ, khi động quan, di quan, thân nhân rải giấy vàng mã bay trắng phố, trắng đường; xe tang đi qua nơi nào thì y như rằng dọc đường giấy vàng mã ngổn ngang gò đống… Nghĩ mà thương công nhân vệ sinh còng lưng quét, lượm, hốt, dọn hàng giờ, hàng ngày! Mỗi lần đi trên đường, khi thấy xe đưa tang đi qua, tôi vô cảm với vong linh người đã khuất bởi quá xót xa khi nghĩ đến nỗi vất vả, cực nhọc của công nhân vệ sinh! Thiết nghĩ, người chết không bao giờ muốn làm phiền người sống. Chỉ có người đang sống cần biết mình sẽ làm như thế nào để không phải vướng bận cho người đã chết! …

Hành vi văn hóa trong đời sống hằng ngày rất phong phú, sinh động mà lại cụ thể, ai cũng làm được, miễn có tấm lòng, cách sống “Mình vì mọi người, mọi người vì mình”. Đó là đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau, tương thân tương ái, tối lửa tắt đèn, chòm xóm, láng giềng có nhau, giúp nhau trong cuộc sống, cùng nhau xây dựng đời sống tốt đẹp, cùng phát triển … Có một câu danh ngôn rất hay, diễn đạt khái quát sự cao quí tột cùng của văn hóa: “Người nào giúp cho nhiều người hạnh phúc nhất, thì người đó là người hạnh phúc nhất!” Mà đúng như vậy, trong chúng ta, khi làm được một việc nghĩa, một việc hữu ích, đều cảm thấy nhẹ nhàng trong lòng và thấy cuộc đời này rất đáng sống, đáng quí biết bao! Việc thực hiện nếp sống văn minh, văn hóa nếu được tuyên truyền, phổ biến rộng rãi và càng ngày càng lan tỏa, thực hiện đều khắp trong cộng đồng sẽ làm cho đời sống, nếp sống xã hội đi vào trật tự, nền nếp, tiến bộ, văn minh dần dần lấn át những cái xấu, cái ác, hạn chế đi đến xóa bỏ các tệ nạn xã hội, tạo nên đời sống tinh thần tốt đẹp bền vững trong nhân dân, trong cộng đồng xã hội.