Báo cáo của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cho biết, bên cạnh những ưu điểm, hiện chức năng, nhiệm vụ, tổ chức, bộ máy của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã bộc lộ một số hạn chế, tồn tại. Một số chức năng, nhiệm vụ của MTTQ Việt Nam được quy định trong Hiến pháp năm 2013, Luật MTTQ Việt Nam 2015 chưa được cụ thể hóa thành chức năng, nhiệm vụ của cơ quan Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam để tổ chức thực hiện. Một số nhiệm vụ quan trọng nhưng chưa có ban chuyên môn chuyên trách nào theo dõi thực hiện; chưa phát huy được hiệu quả của các Hội đồng tư vấn của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam…

Do đó, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam xây dựng Đề án trình Bộ Chính trị "Quy định chức năng, nhiệm vụ, tổ chức, bộ máy cơ quan Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam". Quan điểm chỉ đạo xây dựng đề án là kế thừa, phát triển, đổi mới tổ chức bộ máy phải phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ công tác Mặt trận trong tình hình mới, khắc phục được những hạn chế, bất cập hiện nay. Đồng thời phát huy được những mặt tích cực của mô hình tổ chức bộ máy trong giai đoạn vừa qua. Quá trình sắp xếp, đổi mới tổ chức bộ máy, cơ bản không làm tăng biên chế và hạn chế tăng đầu mối bên trong của cơ quan Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam so với trước khi thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”.

Bên cạnh những nội dung kế thừa thì đề án có một số điểm bổ sung, đổi mới. Đơn cử như đổi tên Ban Dân chủ - Pháp luật của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam thành Ban Dân chủ, Giám sát, Phản biện xã hội. Lý do, giám sát và phản biện xã hội là nhiệm vụ quan trọng của Mặt trận trong giai đoạn hiện nay nhưng hiện tại chưa có ban, đơn vị chuyên trách theo dõi, thực hiện nhiệm vụ này. Nhiệm vụ giám sát và phản biện xã hội có liên quan rất chặt chẽ, mật thiết với các nhiệm vụ khác trong công tác đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của nhân dân. Cùng với đó, bổ sung nhiệm vụ chủ trì tham mưu thực hiện công tác giám sát, phản biện xã hội.

Dự thảo cũng đổi tên Ban Phong trào. Hiện nay có 2 phương án, đổi thành “Ban vận động xã hội” hoặc “Ban xây dựng cộng đồng”. Ban này sẽ tham mưu thực hiện các phong trào thi đua, các cuộc vận động mang tính toàn dân. MTTQ Việt Nam là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện, không có hội viên, đoàn viên mà chỉ có thành viên tổ chức và thành viên cá nhân. Do đó, việc vận động xã hội của MTTQ Việt Nam không thể thực hiện trực tiếp đến các tầng lớp Nhân dân, mà chỉ gián tiếp thông qua các tổ chức thành viên để vận động các hội viên, đoàn viên tham gia các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước. Vì vậy cần có sự liên kết công tác tập hợp đoàn kết, hoạt động của các thành viên của Mặt trận với công tác vận động xã hội…

Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến

Theo Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến, dự kiến tháng 12/2022, Bộ Chính trị sẽ xem xét phê duyệt chức năng nhiệm vụ tổ chức bộ máy của cơ quan Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam. Đề án nhằm khẳng định địa vị chính trị, địa vị pháp lý để cơ quan giúp việc Đảng đoàn, Ủy ban, Đoàn Chủ tịch, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam hoàn thành tốt nhiệm vụ: Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đề án có ý nghĩa hết sức quan trọng góp phần đổi mới tổ chức bộ máy, nội dung phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam trong giai đoạn mới.

Thảo luận tại hội thảo, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Túc tán thành với những dự kiến bổ sung, đổi mới mà đề án đưa ra. Việc đổi mới cần bảo đảm Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đồng thời phải làm tốt nhiệm vụ giám sát, phản biện xã hội.

Nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Duy Thường cũng cho rằng, trong giai đoạn hiện nay, MTTQ cần làm thật tốt nhiệm vụ giám sát, phản biện xã hội, đó là điều mà Nhân dân mong mỏi nhất. Bên cạnh đó, làm tốt nhiệm vụ theo dõi, tổng hợp ý kiến, kiến nghị cử tri và Nhân dân; tuyên truyền, vận động Nhân dân thực hiện đúng chính sách, pháp luật; thực hiện tốt việc đối thoại với Nhân dân…