TPHCM là đô thị đặc biệt, là đầu tàu kinh tế, có sức thu hút, lan tỏa lớn của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và cả nước. Với quy mô kinh tế lớn nhất cả nước, yêu cầu đặt ra là các quyết định quản lý hành chính của chính quyền Thành phố phải được triển khai đến chính quyền cơ sở, người dân và doanh nghiệp phải nhanh và đảm bảo tính chính xác; được thi hành kịp thời, đồng bộ, hạn chế việc các cấp trung gian diễn đạt và hướng dẫn lại. Đồng thời, do hoạt động kinh tế của Thành phố có tính chất liên thông, liên kết; việc cung cấp các dịch vụ hạ tầng như điện, nước, thoát nước, xử lý rác, giao thông công cộng, y tế, giáo dục đòi hỏi phải được quy hoạch và thực hiện thống nhất, đồng bộ toàn Thành phố, không phụ thuộc vào địa giới hành chính quận, huyện, phường, xã, thị trấn… Hơn nữa, với biến động xã hội, môi trường, an ninh, dân cư tăng nhanh sẽ cần bộ máy chính quyền đô thị hiện đại.

Đại diện MTTQ Việt Nam quận giải đáp vướng mắc của người dân tại hội nghị nhân dân

Để xây dựng TPHCM thực sự là trung tâm phát triển của cả nước, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 131/2020/QH14 ngày 16/11/2020 về tổ chức chính quyền đô thị tại TPHCM và Nghị quyết số 98/2023/QH15 ngày 24/6/2023 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM. Việc thực hiện chính quyền đô thị có ý nghĩa rất lớn đối với TPHCM, không chỉ đổi mới về cơ chế, chính sách, mà còn góp phần xây dựng bộ máy chính quyền các cấp tại thành phố tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả. Các quyết định, chương trình, kế hoạch của chính quyền Thành phố được triển khai bảo đảm tính thống nhất, thông suốt từ Thành phố đến cơ sở, người dân và doanh nghiệp; giải quyết nhanh những vấn đề phát sinh từ thực tiễn cuộc sống của từng địa phương và Thành phố; đồng thời, phát huy tính chủ động sáng tạo của chính quyền các cấp thành phố, bảo đảm sự ổn định và phát triển Thành phố.

Quyền đại diện của Nhân dân, khi không tổ chức HĐND quận, phường là một trong những nội dung được tập trung triển khai thực hiện nhằm phát huy quyền làm chủ của người dân, quyền đại diện của người dân tiếp tục được duy trì và phát huy thông qua nhiều kênh như: đại biểu Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội; Thường trực HĐND thành phố, các ban, tổ đại biểu, đại biểu HĐND thành phố, cấp ủy, MTTQ Việt Nam, tổ chức chính trị - xã hội các cấp, đặc biệt là sự phản ánh của khu phố và ý kiến trực tiếp của người dân thông qua hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân, Ban công tác Mặt trận ở khu dân cư.

Nhân dân góp ý tại Hội nghị nhân dân quý I/2024 tại quận Tân Bình

Nhằm tăng cường các kênh thông tin, tương tác với người dân trong thực hiện dân chủ trực tiếp, Ủy ban MTTQ Việt Nam các quận đã phối hợp với UBND dân cùng cấp tổ chức hội nghị nhân dân hàng quý. Một số ủy ban MTTQ Việt Nam quận ký kết kế hoạch liên tịch với UBND cùng cấp tổ chức hội nghị nhân dân kết hợp với việc tổ chức hội nghị chủ tịch UBND đối thoại với Nhân dân trước kỳ họp HĐND Thành phố. Bằng hình thức này, từ năm 2021 đến năm 2023, Ủy ban MTTQ Việt Nam quận phối hợp với UBND dân cùng cấp tổ chức 31 hội nghị với 4.725 lượt người tham dự, có 370 lượt ý kiến chủ yếu tập trung các nội dung như thực hiện chính quyền đô thị, bảo dưỡng camera an ninh, sắp xếp khu phố, tổ dân phố, cải tạo tuyến đường, tuyến hẻm, an ninh trật tự…; Ủy ban MTTQ Việt Nam phường phối hợp UBND cùng cấp tổ chức được 1.151 hội nghị nhân dân cấp phường định kỳ hàng tháng với 99.843 lượt người tham dự, có 10.812 ý kiến chủ yếu tập trung các nội dung về môi trường, trật tự lòng lề đường, xây dựng, an ninh trật tự, công tác vận động Nhân dân... những ý kiến, kiến nghị của người dân tại hội nghị đa số được lãnh đạo UBND quận, phường, các phòng, ban chuyên môn trả lời, thông tin trực tiếp tại hội nghi; qua đó, đã phát huy vai trò giám sát của Nhân dân trong tham gia công tác quản lý nhà nước tại địa phương.

Hội nghị nhân dân định kỳ quận, phường, là một phương thức hiệu quả phát huy vai trò giám sát của Nhân dân khi thực hiện Chính quyền đô thị cần được duy trì thường xuyên trên địa bàn thành phố. Tuy nhiên, trong thời gian tới, các địa phương có thể điều chỉnh theo hướng kết hợp, lồng ghép với các hội nghị khác như Hội nghị Chủ tịch UBND đối thoại với Nhân dân trước kỳ họp HĐND Thành phố; Hội nghị đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp ủy, người đứng đầu chính quyền với Nhân dân nhằm trách tạo áp lực cho cơ sở nhưng vẫn đảm bảo phát huy hiệu quả người dân trong thực hiện dân chủ trực tiếp.

Trần Hữu Nghĩa

(Phó Trưởng Ban Dân chủ - Pháp luật Ủy ban MTTQ Việt Nam TPHCM)