Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đang trên đà phát triển

Phát biểu tại diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Khoa học – Công nghệ Hoàng Minh cho biết, những năm gần đây, được sự quan tâm đặc biệt của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo cũng như các hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam đã có những sự phát triển mạnh mẽ. Nguồn đầu tư cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tiếp tục tăng cao. Đối với hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia, từ khi triển khai Đề án 844 hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia từ năm 2016 đến nay, Việt Nam từ hệ sinh thái khởi nghiệp kém năng động thứ hai trong số 6 quốc gia lớn nhất ASEAN đã vươn lên.

Theo Báo cáo chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) mới công bố vào tháng 10/2023, Việt Nam tiếp tục có sự cải thiện thứ hạng, lên thứ 46/132 quốc gia. Việt Nam duy trì vị trí thứ 2 trong nhóm các quốc gia thu nhập trung bình thấp, chỉ sau Ấn Độ. Chỉ số xếp hạng của bảng xếp hạng các hệ sinh thái khởi nghiệp trên toàn cầu StartupBlink năm 2023 cũng cho thấy, hệ sinh thái các TP của Việt Nam như Hà Nội và TPHCM có những bước cải thiện, tiếp tục tăng trưởng, đưa Việt Nam xếp hạng thứ 58 trên thế giới.

Sau thời kỳ Covid-19, thu hút vốn đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam đã dần tăng trưởng trở lại, với 634 triệu USD năm 2022, và đạt gần 500 triệu USD trong nửa đầu năm 2023. Những con số trên cho thấy Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam đang trên đà phát triển và thể hiện tiềm năng mạnh mẽ.

Theo Thứ trưởng Hoàng Minh, việc phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, mục tiêu cuối cùng, là tạo ra môi trường thuận lợi để hình thành và phát triển các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, tạo ra giá trị vượt trội cho kinh tế, xã hội. Vì vậy, hệ thống hỗ trợ cần thiết phải có hành lang pháp lý, chính sách, và các chủ thể hỗ trợ mạnh, trong đó các Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo làm hạt nhân để huy động, khai thác, liên kết và tối ưu hóa các nguồn lực trong hệ sinh thái từ địa phương đến trung ương, từ khu vực tư nhân và cả từ nước ngoài.

Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đã có Công văn số 3701/BKHCN-PTTTDN ngày 20/12/2021 hướng dẫn hình thành và phát triển trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại các địa phương, bộ, ngành, tổ chức có tiềm năng phát triển khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Hiện nay, trên cả nước đã hình thành nhiều đơn vị hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, cả từ khu vực tư nhân, khu vực công và cả các tổ chức quốc tế, dưới nhiều mô hình rất phong phú. Điển hình như gần 20 địa phương đã và đang hình thành các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, gần 100 cơ sở ươm tạo, tổ chức thúc đẩy kinh doanh đã và đang hoạt động. Nhiều trung tâm khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo của quốc tế đã mở chi nhánh hoặc phối hợp mở các không gian đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.

Các đại biểu tham dự tại Diễn đàn.

Cần nhiều cơ chế, chính sách đột phá

Tại diễn đàn, một số ý kiến cho rằng, cần nhiều cơ chế, chính sách đột phá, đặc biệt trong việc hỗ trợ từ ngân sách nhà nước cho giai đoạn đầu của doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và các cơ chế nhằm phát triển thị trường, thu hút nguồn lực đầu tư quốc tế một cách thuận lợi hơn.

Theo Phó Giám đốc Sở Khoa học – Công nghệ Hải Phòng Nguyễn Đình Vinh, đối với giải pháp về nguồn nhân lực cùng với các chính sách tuyển dụng đào tạo nhân lực; tạo môi trường làm việc thân thiện, minh bạch, bền vững cần có cơ chế về thu nhập. Cùng với đó là thực hiện tốt việc lựa chọn bổ nhiệm người đứng (cấp trưởng tổ chức, cấp trưởng phòng, bộ phận). Đồng chí Nguyễn Đình Vinh kiến nghị, các chương trình, dự án hỗ trợ trực tiếp cho các doanh nghiệp khởi nghiệp từ nguồn ngân sách cần có cơ chế chấp nhận rủi ro. Cùng với đó là có cơ chế ưu đãi, miễn thuế, đất đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp trong thời gian đầu. Cùng với chính sách giao khoán nhiệm vụ thông qua dịch vụ công để triển khai các hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp, cần tháo gỡ, quy định rõ ràng về tài sản công đưa vào phục vụ hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp (Luật quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017).

Đồng chí Nguyễn Đình Vinh nhấn mạnh đến việc cần xây dựng định hướng, chiến lược, mục tiêu hoạt động. Phân tích, đánh giá tính chất đặc thù, đinh hướng phát triển... của từng địa phương để đưa ra định hướng mục tiêu, nhiệm vụ của trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp phù hợp (tầm nhìn, sứ mệnh, giá trị cốt lõi).  Cần có định hướng rõ ràng ngay từ đầu, tranh lãng phí, chệch hướng.

Về nội dung này, Cục trưởng Cục phát triển thị trường và doanh nghiệp Khoa học Công nghệ Bộ Khoa học – Công nghệ Phạm Hồng Quất nhấn mạnh, Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo các địa phương là nơi kết nối các trung tâm khác trên địa bàn, các vườm ươm tại trường đại học, cơ sở đào tạo. Quốc gia có hệ sinh thái mạnh khi các địa phương có các sáng kiến để huy động các nguồn lực.

Thứ trưởng Bộ Khoa học – Công nghệ Hoàng Minh cho rằng, sự quan tâm phát triển Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở các địa phương, đặc biệt tại các địa phương có hệ sinh thái mới hình thành là việc cần tập trung đẩy mạnh trong giai đoạn tới. Bên cạnh đó, địa phương cũng cần xây dựng chiến lược phát triển hệ sinh thái riêng của mình, trên cơ sở khai thác nguồn lực, thế mạnh của địa phương, phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Đồng thời, nỗ lực kiến tạo hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở với sự tham gia của chính quyền, các doanh nghiệp lớn, các chuyên gia giỏi trong và ngoài nước để tham gia giải quyết các thách thức mới về kinh tế, xã hội, môi trường của quốc gia và toàn cầu.