Trình bày báo cáo thẩm tra, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và ngân sách của Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai cho biết, Thường trực Ủy ban Tài Chính, Ngân sách cơ bản thống nhất với báo cáo của Chính phủ và đánh giá cao những nỗ lực của Thành ủy, HĐND, UBND cùng nhân dân và toàn thể hệ thống chính quyền TPHCM trong thực hiện Nghị quyết số 54. Qua đối chiếu với kết quả thực hiện 4 nhóm chính sách được thí điểm tại Nghị quyết số 54, cho thấy, việc triển khai đã đạt được một số kết quả có ý nghĩa quan trọng, góp phần để TPHCM phát triển nhanh, bền vững trong tương lai.

Với 5 năm triển khai, trong đó có 2 năm chịu tác động của đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện, song nổi lên một số kết quả đáng trân trọng: Thành phố đã thể hiện quyết tâm thực hiện với kế hoạch triển khai kịp thời; kết quả tăng trưởng, phát triển kinh tế - xã hội của TPHCM có sự đóng góp của việc thực hiện Nghị quyết 54; chính sách đặc thù về quản lý đất đai đã góp phần đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án, đảm bảo việc thực hiện kế hoạch sử dụng đất hàng năm đã được phê duyệt có hiệu quả, tạo nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội; các quy định về quản lý đầu tư; về quản lý tài chính, ngân sách nhà nước đã góp phần tạo cơ chế chủ động, linh hoạt, bổ sung thêm nguồn lực trong thực hiện các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của TPHCM.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Thường trực Ủy ban Tài chính và Ngân sách nhận thấy còn một số hạn chế, vướng mắc trong thực hiện Nghị quyết số 54; đặc biệt là một số chính sách liên quan đến đất đai, tài chính, ngân sách nhà nước còn chậm triển khai; có chính sách sau 5 năm vẫn chưa được thực hiện. Thường trực Ủy ban Tài chính và Ngân sách đồng ý với đề nghị của Chính phủ về việc cho phép tiếp tục thực hiện Nghị quyết đến hết 31/12/2023; đồng thời đề nghị Chính phủ chỉ đạo việc đánh giá, tổng kế  toàn diện, đầy đủ kết quả thí điểm và việc: “hoàn thiện hệ thống pháp luật về các cơ chế, chính sách đã thực hiện thí điểm và báo cáo Quốc hội” theo đúng quy định tại Nghị quyết 54…

Phó Chủ tịch UBND TPHCM Võ Văn Hoan phát biểu tại phiên họp

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá cao và ghi nhận các địa phương gồm: Thành phố Hà Nội, TPHCM đã chủ động có sơ kết, tổng kết việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội. Cơ bản tán thành với báo cáo thẩm tra, Chủ tịch Quốc hội khẳng định nghị quyết là cần thiết, quá trình thực hiện đã cho thấy tính đúng đắn hỗ trợ thiết thực trong phát triển kinh tế xã hội cho 2 trung tâm lớn của đất nước. Trong quá trình thí điểm một số cơ chế chính sách được nghiên cứu để phổ cập hơn trước khi nghiên cứu xây dựng chính sách chung, đại trà. Chủ tịch Quốc hội dẫn chứng, chính sách sử dụng ngân sách quận huyện có điều kiện hỗ trợ quận, huyện khó khăn hơn trong đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, xây dựng nông thôn mới, hỗ trợ an sinh xã hội. “Thí điểm nếu tốt sẽ được nhân rộng. Đây là hướng đi đúng đắn.” - Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Bên cạnh một số chính sách đi vào cuộc sống khá nhanh, bên cạnh đó, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, tác động của đại dịch ảnh hưởng đến việc thực hiện một số chính sách chưa thực sự đồng đều, hiệu quả chưa cao, tác động còn hạn chế. Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ, hạn chế trong thực hiện một số chính sách là tình hình chung không chỉ ở Hà Nội, TPHCM mà ở cả các địa phương khác. Trong đó, những cơ chế sử dụng các nguồn ngân sách thì các cơ quan, đơn vị tích cực đề xuất hơn. Còn những cơ chế, chính sách để động viên, khai thác, sử dụng các nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội còn rất hạn chế như chính sách hưởng số thu của việc sắp xếp các cơ sở nhà đất của Trung ương trên địa bàn TPHCM; hay như thu phí dừng đỗ ô tô…

Chủ tịch Quốc hội đồng tình với việc trình Quốc hội cho phép kéo dài thực hiện Nghị quyết 54 và đã kéo dài phải có thời hạn, ít nhất khoảng một năm. Trong thời gian đó các cơ quan có quỹ thời gian và có điều kiện để nghiên cứu, đánh giá, tổng kết thấu đáo hơn để đề xuất, một số chính sách có thể thể chế hoa bằng luật pháp chung, một số chính sách mới phải thí điểm thêm. Tương tự, Hà Nội nghiên cứu kinh nghiệm của TPHCM để tổng kết, đánh giá sớm hơn.

Phát biểu tại phiên họp, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Võ Văn Hoan lý giải về những hạn chế trong việc thực hiện Nghị quyết số 54/2017/QH14 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM thời gian qua, trong đó nguyên nhân có cả nguyên nhân khách quan và chủ quan. Đồng chí Võ Văn Hoan cho biết, có những việc đã được nêu rõ trong Nghị quyết nhưng việc triển khai trong thực tế không đơn giản, có những nội dung còn vướng với các quy định của Luật Đầu tư; chậm có phương án cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước… Hiện tại, TPHCM đã chuẩn bị một Nghị quyết mới trình Quốc hội với những nội dung mở rộng và toàn diện hơn. Phó Chủ tịch UBND TPHCM Võ Văn Hoan mong muốn nhận được sự ủng hộ và góp ý của UBTVQH, tạo điều kiện để TPHCM phát triển và có nhiều nguồn thu hơn, để đóng góp nhiều hơn cho cả nước.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và ngân sách của Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai

Sau khi UBTVQH thảo luận, kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, UBTVQH thống nhất đánh giá việc ban hành hai Nghị quyết này là quyết sách đúng đắn của Quốc hội, đồng thời đánh giá cao sự cố gắng, nỗ lực của lãnh đạo Thành phố Hà Nội, TPHCM, các bộ, cơ quan liên quan đã khắc phục nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt là 2 năm chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch bệnh, để triển khai thực hiện. Các Nghị quyết bước đầu đóng góp vào sự phát triển của 2 thành phố, nhưng bên cạnh đó cũng còn hạn chế trong tổ chức thực hiện, phát huy các nguồn lực được phân cấp thí điểm.

UBTVQH đề nghị Chính phủ tiếp thu các ý kiến để hoàn thiện hai báo cáo. Với Nghị quyết số 54/2017/QH14 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM và đề xuất hoàn thiện các cơ chế, chính sách thực hiện thí điểm cho TPHCM, UBTVQH đề nghị cần phân tích đánh giá thêm kết quả thực hiện Nghị quyết, hiệu quả mang lại về kinh tế, xã hội, đời sống cán bộ, công nhân viên chức, người dân, việc đáp ứng mục tiêu, yêu cầu của Quốc hội khi trình Quốc hội ban hành Nghị quyết. Cần đánh giá kỹ hơn các cơ chế chính sách thí điểm, phân tích tác động cụ thể của từng chính sách, đánh giá kỹ hơn khâu tổ chức thực hiện, chỉ rõ nguyên nhân một số chính sách, cơ chế chưa thực hiện hiệu quả. UBTVQH thống nhất trình Quốc hội xem xét, quyết định cho phép TPHCM tiếp tục thực hiện Nghị quyết 54 đến hết 31/12/2023, đưa nội dung này vào Nghị quyết chung của Kỳ họp thứ 4.