Vang danh Trung đoàn “Đất Thép”
Một buổi sáng cuối tháng 3/2017, những chiến sĩ của Trung đoàn Củ Chi Đất Thép năm xưa lại xúc động gặp nhau tại buổi họp mặt truyền thống lần thứ 14 của Trung đoàn tại chính cái nôi hình thành - huyện Củ Chi. Những cựu chiến binh năm xưa, nay trở về cuộc sống thường ngày, người thì ở tại địa phương, có người ở Long An, Tiền Giang, có những người ở tận Hải Phòng cũng lặn lội vào tham dự. Những người bạn chiến đấu năm xưa không giấu được niềm thương mến, xúc động; những cái siết tay, những nụ cười lẫn trong đôi mắt rưng rưng ngày gặp lại…
Ngược dòng lịch sử, trở lại thời gian cuối tháng 2/1975. Khi đó, lực lượng cách mạng đang trên đà thắng lợi, Khu ủy Sài Gòn – Gia Định yêu cầu huyện Củ Chi thành lập một trung đoàn vũ trang chiến đấu. Chỉ trong vòng chưa đầy hai tháng, vừa biên chế vừa tập hợp lực lượng từ những con em của huyện, ngày 26/3/1975, Trung đoàn Củ Chi Đất Thép chính thức được thành lập với gần 800 chiến sĩ và bước ngay vào chiến đấu.
Sau thời gian chuẩn bị lực lượng, sáng ngày 29/4, Trung đoàn Củ Chi Đất Thép nhận lệnh tập kết tại xã An Phú. Ông Phạm Tấn Thành – đồng đội thường gọi là anh Hai Thành (nguyên Huyện đội trưởng huyện Củ Chi) kể lại, lúc đó một cánh quân chủ lực gồm pháo, xe tăng đã về từ lúc nào. Thấy lực lượng bên mình hùng dũng như vậy, bao nhiêu lo lắng tan biến hết. Tất thảy reo hò vì tin ngày giải phóng Sài Gòn đã nắm chắc trong tay rồi.
Ngay lúc đó, lệnh từ Trung đoàn trưởng, anh em thuộc trung đoàn đi trước mở đường cho quân chủ lực theo hướng Tỉnh lộ 15 để bao vây đồn Tân Thạnh Đông. Đồn này có khoảng 100 tên lính, nằm giáp với huyện Hóc Môn. Lúc tới đồn, mình phát loa kêu gọi đầu hàng, vận động gia đình ngụy quân nhưng họ không chịu nghe. Nên đến lúc thấy quân chủ lực, xe tăng rầm rầm tiến đến thì xin hàng đã không còn kịp nữa.
Ngày hôm đó, Trung đoàn Củ Chi Đất Thép tiếp tục tiến quân về Trung tâm huấn luyện Quang Trung (huyện Hóc Môn) của địch, chờ đợi. Rạng sáng ngày 30/4/1975 lịch sử, cùng với quân chủ lực, Trung đoàn Củ Chi Đất Thép bắt đầu nổ súng ở vòng ngoài. Không lâu sau, khoảng 40.000 ngụy quân lột bỏ quần áo lính, giơ tay đầu hàng trước khí thế ngút trời của hàng ngàn chiến sĩ quân Giải phóng. Các chiến sĩ của Trung đoàn Củ Chi Đất Thép nhanh chóng phát cho từng binh lính đầu hàng quyển “Chính sách khoan hồng của Chính phủ Cách mạng lâm thời” và đồng thời cấp tốc trưng dụng hơn 100 xe vận tải quân dụng GMC và binh lính lái xe của chế độ cũ để đưa quân chủ lực và các chiến sĩ Trung đoàn tiến vào nội thành…
Thời khắc không thể nào quên
Ông Nguyễn Phước Tấn, nguyên Trung đoàn trưởng Trung đoàn Củ Chi Đất Thép, Trưởng Ban liên lạc trung đoàn, năm nay cũng đã gần 80 không khỏi bồi hồi, xúc động… Ông cười nhắc lại chuyện năm xưa: nhớ cái ngày đó, không có đồng phục như bây giờ, ai có gì mặc nấy, rồi ôm súng xuống đường giành lại Sài Gòn. Tôi còn nhớ vào tháng 3/1975, đồng chí Bí thư Huyện ủy Ba Luân (tức đồng chí Nguyễn Văn Luân) gọi mọi người lên quán triệt và nói: Kỳ này mở chiến dịch, dốc toàn lực lượng. Mình ở huyện Củ Chi thuộc khu vực Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định mà không tham gia thì coi sao được, không còn ý nghĩa gì nữa hết…
Nắm tay người đồng đội, nhớ lại thời khắc đó, ông Võ Văn Sảnh (anh em đồng đội thường gọi là anh Sáu Sảnh) – nguyên Tham mưu trưởng Trung đoàn xúc động, tự hào: Nói là nói vậy chứ nghe đi giải phóng Sài Gòn thì trong anh em đã bừng bừng khí thế. Lúc đó, trên hàng trăm chiếc xe mang số hiệu của chế độ Việt Nam Cộng hòa là những lá cờ đỏ sao vàng, cờ mặt trận giải phóng miền Nam tung bay. Trên những con đường qua quận Gò Vấp để tiến về Tòa đô chính Gia Định, người dân tràn ra hai bên đường, trên tay nắm chặt lá cờ đỏ sao vàng, reo hò “quân giải phóng về Sài Gòn rồi”.
“Đúng 11 giờ 40 phút, ngày 30/4/1975 là thời khắc không thể nào quên trong tâm khảm của những cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn Củ Chi Đất Thép. Trung đoàn chúng tôi đã hoàn thành nhiệm vụ cắm lá cờ giải phóng trên Tòa đô chính Gia Định” – ông Võ Văn Sảnh xúc động nói. Càng ý nghĩa hơn, trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, Trung đoàn Củ Chi Đất Thép đã đánh 10 trận, cùng nhân dân, các lực lượng tiêu diệt hết đồn giặc trên địa bàn huyện, giải phóng quê hương, tạo thế để các binh đoàn áp sát Sài Gòn…
Sau khi giải phóng Sài Gòn, Trung đoàn làm nhiệm vụ bảo vệ một số mục tiêu trọng yếu; tích cực tham gia xây dựng chính quyền cơ sở, truy quét, tấn công, trấn áp các loại tội phạm. Năm 1976, Trung đoàn được đổi tên thành Trung đoàn 2 An ninh Nhân dân, sau là Trung đoàn 2 Công an Nhân dân vũ trang làm nghĩa vụ quốc tế trên đất bạn Campuchia. Năm 1980, Trung đoàn làm nghĩa vụ quốc tế với phiên hiệu và tên gọi mới là Trung đoàn 688 (E688) Bộ đội Biên phòng, thuộc Mặt trận 479 phối thuộc Sư đoàn 5. Năm 1985, sau khi về nước, Trung đoàn giải thể tại Long Khánh (Đồng Nai).
Trong 10 năm kể từ khi được thành lập, Trung đoàn Củ Chi Đất Thép với nhiều tên gọi khác nhau đã chiến đấu và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Nhiều đơn vị, cá nhân của Trung đoàn đã được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.
Ân tình đồng đội ngày gặp mặtĐau đáu nghĩa tình đồng đội
42 năm sau ngày họp mặt truyền thống (ngày truyền thống của lực lượng Dân quân tự vệ hàng năm là 28/3), những người lính của Trung đoàn Củ Chi Đất Thép năm xưa lại tổ chức họp mặt, thăm hỏi, động viên nhau và cùng nhớ về những đồng đội đã nằm lại ở các chiến trường. Những người còn sống dành nhiều thời gian để tưởng nhớ những đồng đội đã ngã xuống…
Do đặc thù thành lập Trung đoàn chính quy từ lực lượng dân quân, du kích, sau đó đơn vị giải thể nên những tư liệu lịch sử, hồ sơ của các cán bộ, chiến sĩ, nhất là các thương binh, liệt sĩ... đã bị thất lạc nhiều. Tuy vui mừng khi gặp lại anh em đồng đội cũ, Trưởng ban liên lạc truyền thống Trung đoàn Nguyễn Phước Tấn trăn trở: Hiện Trung đoàn còn gần 500 liệt sĩ chưa tìm thấy hài cốt, hàng ngàn thương bệnh binh hiện không biết lưu lạc nơi nào. Chúng tôi xem đó là món nợ phải trả chưa nguôi ngoai thanh thản được. Anh em đồng đội bây giờ do hoàn cảnh khó khăn, đơn vị lại giải tán từ lâu, đa số anh em đều đã tuổi cao, sức yếu nên ước nguyện đó đến nay vẫn chưa thực hiện được. Chúng tôi mong muốn có một cuốn sách về lịch sử trung đoàn, dựng tượng và bia tưởng niệm Liệt sĩ Trung đoàn Củ Chi Đất Thép, tổ chức tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ... để niềm mong ước ấy sớm thành hiện thực.
Tham dự Lễ họp mặt lần thứ 14 của Trung đoàn Củ Chi Đất Thép vừa qua, đồng chí Lê Thanh Phong, Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy huyện Củ Chi đã bày tỏ tâm sự: “Vết tích chiến tranh đã lùi vào dĩ vãng, song cứ mỗi lần họp mặt truyền thống, nhắc lại quá khứ không ai không khỏi bùi ngùi xúc động nhớ thương về những đồng đội đã khuất. Cuộc chiến tàn khốc quá. Trong cuộc trường chinh chiến đấu giành độc lập, tự do cho quê hương, đất nước, hàng nghìn người con của vùng Đất thép Củ Chi đã mãi mãi nằm xuống. Khi Tổ quốc cần, Củ Chi lại tiễn con em, người thân của mình tiếp tục ra trận. Những chiến công và sự hy sinh, mất mát cũng như những đóng góp của những người lính Trung đoàn Củ Chi Đất Thép đã góp phần tô thắm thêm truyền thống hào hùng của Củ Chi “đất lửa hoa hồng”. “Giờ người còn sống phải có trách nhiệm để người thân của những liệt sĩ của Trung đoàn thấy ấm lòng hơn” - đồng chí Lê Thanh Phong chia sẻ...