Phát biểu đề dẫn tọa đàm, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM Dương Thế Trung khẳng định những giá trị nghệ thuật làm nên sức hút kỳ lạ của sân khấu cải lương - loại hình nghệ thuật truyền thống duy nhất lan tỏa trên phạm vi toàn quốc và từng có khả năng cạnh tranh sòng phẳng với điện ảnh, ca nhạc: “được sản sinh và nuôi dưỡng trên vùng đất mới, Cải lương là loại hình nghệ thuật độc đáo, đậm đà bản sắc văn hóa Nam bộ, luôn vận động và không định hình theo khuôn mẫu nào, với tiềm năng dung nạp, chọn lọc tinh hoa nghệ thuật trong và ngoài nước…”.

Trong tiến trình lịch sử của mình, có thể thấy nghệ thuật cải lương nhanh chóng lớn mạnh và lan tỏa khắp nơi bởi vừa mới mẻ mà lại hết sức gần gũi và quan trọng hơn nó có thể đáp ứng nhu cầu của thời đại. Lịch sử 100 năm không quá dài cho một loại hình nghệ thuật truyền thống nhưng Cải lương đã có thành quả phát triển thực sự đồ sộ với hàng loạt tác phẩm kinh điển, đa dạng phong cách, ghi đậm dấu ấn bao lớp soạn giả, nhạc sĩ, nghệ sĩ tài hoa, bao tâm sức của những “ông bà bầu” và rất nhiều thành phần sáng tạo khác (dàn dựng, thiết kế sân khấu, kỹ thuật sân khấu, phục trang…). Thế nhưng đứng trước cột mốc 100 năm thì loại hình nghệ thuật mà chúng ta tự hào là “luôn mới” này lại đang tỏ ra hụt hơi, lạc lõng trước bước tiến quá nhanh của thời đại. Phải chăng nghệ thuật Cải lương đã tới bước tới hạn của mình hay ở một giai đoạn nào đó chúng ta đã phạm sai lầm và chưa quyết tâm, nỗ lực hết sức để sửa chữa những sai lầm đó?

Trên tinh thần đó, tại tọa đàm, các đại biểu đã trình bày thẳng thắn những tác động chủ quan lẫn khách quan khiến cho sân khấu Cải lương dần dần yếu thế, những bất cập nảy sinh trong các giai đoạn thăng trầm của sân khấu Cải lương mà không được giải quyết kịp thời và thấu đáo… Rõ ràng, Cải lương đang chịu sự tác động to lớn của xu hướng toàn cầu hóa, cơ chế thị trường và sự bùng nổ công nghệ thông tin, công nghệ giải trí. Sự buông lỏng, thiếu định hướng kịp thời của các cơ quan quản lý cũng như sự bị động, lúng túng hoặc chạy theo thị hiếu dễ dãi của chủ thể sáng tạo đã khiến Cải lương không còn đậm đà bản sắc như vốn có, thiếu hơi thở thời đại và mất dần sức hấp dẫn với khán giả. Những chính sách dành cho văn hóa, văn học nghệ thuật nói chung, cho sân khấu cải lương nói riêng (cụ thể như cơ chế, các điều kiện, đãi ngộ, khuyến khích lao động sáng tạo của người làm nghề) đã trở nên bất cập, không theo kịp tình hình phát triển của kinh tế thị trường, khiến sân khấu Cải lương trở nên lạc lõng, yếu ớt và những nỗ lực chấn hưng Cải lương cũng thường rơi vào tình trạng “lực bất tòng tâm”.

Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM Thân Thị Thư phát biểu tổng kết tọa đàm

Phát biểu tổng kết tọa đàm, Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM Thân Thị Thư bày tỏ xúc động trước tình cảm, tâm huyết của các nghệ sĩ, nhà quản lý, nhà báo, nhà nghiên cứu dành cho loại hình nghệ thuật đặc sắc Nam bộ vừa tròn 100 tuổi.

Nhìn nhận thẳng thắn những yếu kém của công tác quản lý, những bất cập về cơ chế, chính sách trong việc duy trì và phát triển sân khấu cải lương, Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM Thân Thị Thư cho rằng, mặc dù đã có đầy đủ các Nghị quyết quan trọng của Đảng về văn hóa, văn học, nghệ thuật và TP vẫn luôn quan tâm đầu tư để bảo tồn, phát huy các giá trị nghệ truyền thống nói chung, nghệ thuật Cải lương nói riêng nhưng kết quả thu được chưa như mong đợi, chưa tương xứng với những thành quả đạt được ở lĩnh vực kinh tế. Theo đồng chí Thân Thị Thư, việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước, cải thiện cơ chế, chính sách đối với nghệ thuật Cải lương là giải pháp rất quan trọng. Theo đó, các chủ trương, nghị quyết liên quan phải được thể chế hiệu quả và cần chú trọng đến năng lực đội ngũ cán bộ lãnh đạo và quản lý nghệ thuật sân khấu.

Chương trình chào mừng kỷ niệm 100 năm nghệ thuật cải lương (1918 – 2018) của Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang

“Với gần 60 tham luận và 10 ý kiến phát biểu trực tiếp, đều cho thấy trong sâu thẳm mỗi chúng ta là niềm mong mỏi Cải lương tiếp tục phát triển, tiếp tục tiến bộ để vượt qua những khó khăn tưởng chừng như không thể trong thời đại mới. Dấu mốc 100 năm ra đời của nghệ thuật sân khấu cải lương đang đặt ra những thách thức lớn đối với cả cộng đồng những người từng gắn bó và trân trọng, gìn giữ những tinh hoa sân khấu truyền thống dân tộc. Hướng tới mục đích xây dựng bộ mặt mới cho sân khấu Cải lương trong giai đoạn sắp tới cần thiết phải có sự chuyển động đồng bộ của các thành tố góp phần vào sự tồn tại và phát triển của nghệ thuật Cải lương”, Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM Thân Thị Thư chia sẻ.

Sau tọa đàm, với sự hỗ trợ của các cơ quan ban ngành liên quan, Ban Tuyên giáo Thành ủy sẽ thực hiện bản kiến nghị, đề xuất mang tính thuyết phục nhằm hướng tới việc bảo tồn những giá trị nghệ thuật Cải lương và triển khai các giải pháp khả thi trong chức năng và trách nhiệm cấp TP.