Tình trạng xe dù, bến cóc, nhất là ở Hà Nội, TPHCM và ở một số tỉnh thành vẫn như "nấm mọc sau mưa" mỗi dịp lễ, Tết, khi nhu cầu đi lại của người dân tăng cao, đã gây ra nhiều hệ lụy, tác động tiêu cực đối với xã hội. Trong đó phải kể đến tình trạng mất trật tự an toàn xã hội, an toàn giao thông; tạo ra sự méo mó của thị trường vận tải, cũng như sự cạnh tranh thiếu lành mạnh và bình đẳng giữa các hãng vận tải hành khách; làm xấu mỹ quan đô thị và hình ảnh của xã hội hiện đại…

Theo thông tin tại tọa đàm, tình trạng xe dù, bến cóc đã tồn tại ở TPHCM rất lâu năm. Tuy nhiên, sau khi Bến xe Miền Đông mới được xây dựng và hoàn thành, TPHCM triển khai di dời nhiều tuyến xe về đây hoạt động. Từ đây, xe dù bến cóc phát triển rầm rộ hơn, đặc biệt là trong trung tâm thành phố ở Quận 5, Quận 10, quận Bình Thạnh. Mỗi ngày, hàng trăm chuyến xe dừng đón trả khách sai quy định, dẫn đến những hệ lụy giao thông, ảnh hưởng đến trật tự an toàn giao thông cũng như khiến người dân rất bức xúc.

Một trong lý do khiến tình trạng xe dù, bến cóc ở TPHCM “nở rộ” hơn là do khi di dời về Bến xe Miền Đông mới, người dân phải di chuyển xa hơn Bến xe Miền Đông cũ (nằm ở quận Bình Thạnh), dẫn đến khó khăn. Người dân không đi đến được, bởi vì phương tiện công cộng chưa đáp ứng. Người dân phải đi xe công nghệ, xe ôm đến đó quá xa, tốn chi phí, nên xe dù hoạt động rầm rộ hơn. Họ đến tận nơi đón, thậm chí ở những tuyến đường nhỏ, gây ra ùn tắc giao thông. Ở TPHCM vừa qua xảy ra nhiều vụ va chạm giao thông giữa ô tô khách và xe máy gây nguy hiểm cho người đi xe máy.

Chia sẻ tại tọa đàm, ông Nguyễn Ngọc Dũng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Ô tô Việt Nam cho rằng, xe đón khách tại nhà và đặt chỗ bán vé cho từng khách hoặc xe đi ghép là "xe dù". Bởi những xe này vẫn đi theo tuyến cố định nhưng lại không vào bến đón trả khách mà đón trả khách theo yêu cầu. Loại hình này đang phát triển ngày càng nhiều, từ xe 9 ghế đến xe giường nằm, từ địa bàn một tỉnh đến địa bàn nhiều tỉnh. Tình trạng này đã làm cho quy hoạch luồng tuyến, quy hoạch bến xe bị phá vỡ, gây ra ùn tắc giao thông. Điều này đã xảy ra ở những thành phố lớn như TPHCM, Hà Nội và cả Đà Nẵng. Và do cạnh tranh không bình đẳng nên nhiều tuyến cố định đã bị dừng. Nhiều tuyến phải giảm tần suất xe và các doanh nghiệp vận tải đang thua lỗ. Hiện nay theo thống kê của Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam, sản lượng của các tuyến cố định đã giảm từ 35-40%, công suất của bến xe có giảm từ 18-30%. Nhiều doanh nghiệp đang có kế hoạch bỏ tuyến và chuyển sang “chạy dù” nếu như tình trạng này không được giải quyết triệt để.

Bà Phan Thị Thu Hiền, Phó Cục trưởng Cục đường bộ, Bộ Giao thông vận tải cho biết, theo thống kê của Cục đường bộ, xe tuyến cố định chỉ có 18.344 xe nhưng xe hợp đồng là 222.783 xe, gấp 12 lần so với xe cố định. “Rõ ràng là khi tuyến cố định không đáp ứng được nhu cầu đi lại của người dân thì người ta phải chuyển sang phương thức khác: hoặc là xe bus hoặc là xe hợp đồng. Chính cách tổ chức bến xe chưa hợp lý dẫn đến cơ hội cho những đơn vị hoặc cá nhân tạo ra bến cóc, xe dù hoạt động nhiều hơn. Cộng với thói quen “tiện đâu đi đó” của người dân nên tạo điều kiện cho xe dù phát triển. Do đó, việc tổ chức các điểm đón trả khách trong đô thị rất quan trọng, sẽ tạo điều kiện cho người dân đi lại thuận lợi nếu có kết nối các phương thức vận tải hành khách công cộng” - bà Phan Thị Thu Hiền nêu quan điểm.

Đưa ra các giải pháp, Theo TS Lưu Bình Nhưỡng, Phó Trưởng Ban dân nguyện thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội, từng nguyên nhân phải xác định rõ chủ thể để giải quyết. Nguyên nhân do hệ thống giao thông, điểm đỗ, bến xe và sự kết nối, phương tiện kết nối thì thẩm quyền và trách nhiệm thuộc Chính phủ, các cơ quan có liên quan, đặc biệt là cơ quan tham mưu là Bộ Giao thông vận tải, các cấp địa phương. Nguyên nhân liên quan đến tổ chức thực hiện thì trách nhiệm của các lực lượng chức năng như thanh tra giao thông, cảnh sát giao thông, kể cả dân phòng, công an xã, phường, các lực lượng địa phương là rất quan trọng. Người dân cũng cần có ý thức, hợp tác và báo cho cơ quan chức năng qua hệ thống đường dây nóng, đặc biệt là hệ thống quản lý hành chính 113 về tình trạng xe dù, bến cóc để các cơ quan chức năng xử lý.

TS Khuất Việt Hùng, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông quốc gia khẳng định việc tổ chức và bố trí những bến xe tương đối khó, tương đối xa khu vực mà người dân đang sinh sống là một bất cập. Mặt khác, rất nhiều địa phương, đặc biệt là các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM không quan tâm bố trí các điểm đón, trả khách. “Cần phải quy định các địa phương phải quy hoạch và tổ chức những điểm đón, trả khách thuận tiện cho phục vụ những xe khách cố định”, TS Khuất Việt Hùng nểu ý kiến.

Thượng tá Tạ Thị Hồng Minh, Phó trưởng phòng Hướng dẫn tuyên truyền và điều tra, giải quyết tai nạn giao thông, Cục Cảnh sát Giao thông (Bộ Công an) cũng cho rằng, trong thời gian tới, để nâng cao hiệu quả xử lý vi phạm thì phải lắp đặt hệ thống camera giám sát để xử lý các vi phạm.