Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh, quá trình thực hiện tự chủ đại học là một chặng đường đổi mới rất dài, còn nhiều chông gai, gian khổ, phía trước còn nhiều khó khăn. Tự chủ đại học là quá trình cọ xát từ tư tưởng, nhận thức, đến thống nhất hành động, đã được đưa vào các nghị quyết của Trung ương, văn bản quy phạm pháp luật; tiếp tục vừa làm, vừa tổng kết, điều chỉnh, bổ sung, sửa đổi, thí điểm. Phó Thủ tướng nêu rõ quan điểm, tự chủ đại học không vì một số điểm còn chưa tốt, chưa phù hợp còn tâm tư mà quay lại bàn về chủ trương, đặt lại sự cần thiết của tự chủ đại học. Đây là lúc cần thống nhất hành động để tháo gỡ khó khăn trong thực hiện tự chủ đại học. “Việc thực hiện tự chủ đại học là con đường một chiều, không quay lại được”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng cho rằng, tự chủ đại học phải làm sao để sử dụng tốt hơn các nguồn lực, bao gồm con người, nguồn lực tài chính, phải phát huy hiệu quả nguồn lực từ ngân sách nhà nước và phải thu hút mạnh đầu tư của doanh nghiệp. Mặt khác, tự chủ đại học thay đổi quản trị, các trường thành mô hình quản trị tiên tiến, trở thành hình mẫu của không gian hoạt động có tính khoa học, văn hóa.

Điểm lại một số kết quả đạt được sau thời gian thực hiện tự chủ, Phó Thủ tướng dẫn số liệu từ các bảng xếp hạng quốc tế khác nhau cho thấy, thứ hạng của giáo dục đại học Việt Nam từ vị trí 80-90 trên thế giới đã nâng lên vị trí 60-70. Từ chỗ không có trường đại học nào của Việt Nam được xếp hạng quốc tế, đến nay, tùy từng bảng xếp hạng, đã xuất hiện nhiều hơn các trường đại học của Việt Nam. Ngoài ra, học sinh đã có cơ hội lựa chọn học theo sở thích, năng lực tốt hơn rõ rệt so với trước khi thực hiện tự chủ đại học kết hợp với những đổi mới về thi, tuyển sinh. Tỷ  lệ hài lòng của doanh nghiệp tuyển dụng sinh viên tại các trường có truyền thống tăng lên rõ rệt về kỹ năng làm việc nhóm, tự tin bày tỏ ý kiến…

Phó Thủ tướng nêu rõ, “tự chủ, tự quản không phải là tự do, tự lo, không có quản lý nhà nước”. Các trường đại học tự chủ phải tuân thủ pháp luật, gắn với trách nhiệm giải trình. Đây cũng là xu thế chung các nước trên thế giới.

Về những nguyên nhân những trường đại học chưa thực hiện tự chủ, Phó Thủ tướng đề nghị phải làm rõ trách nhiệm của các trường như chưa kiểm định được, Bộ GD-ĐT phải rà soát không để công tác kiểm định là nút thắt trong thực hiện tự chủ đại học. Hay việc chưa thành lập hội đồng trường và các cơ cấu theo quy định của pháp luật; Chủ tịch hội đồng trường chưa là bí thư Đảng ủy. Chưa có quỹ để cấp học bổng cho sinh viên nghèo, đối tượng chính sách… Những vấn đề này phải tập trung để giải quyết dứt điểm. Đồng thời, Bộ GD-ĐT tiếp tục nghiên cứu, kiến nghị đổi mới về nhân sự trong bộ máy tổ chức trường đại học để phát huy tối đa kinh nghiệm của những cán bộ lãnh đạo đã quá tuổi tham gia vào các cơ chế hội đồng.

Phó Thủ tướng cũng khẳng định, việc thực hiện tự chủ phải theo xu thế hội nhập quốc tế, hướng tới chất lượng ngang tầm khu vực. Bộ GD-ĐT tiếp tục hướng dẫn kiểm định, xếp sao, xếp hạng quốc tế… Nhất thiết, trường đại học phải là tiên phong trong chuyển đổi số, cổ vũ các mô hình mới, thí điểm một số ngành đào tạo, bộ môn có điều kiện thuận lợi. Cần phải có đổi mới đột phá trong nghiên cứu khoa học ở các trường đại học, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, trước hết tập trung vào những trường có năng lực, đồng thời tạo điều kiện cho giảng viên các trường khác cùng tham gia.

Về những khó khăn về cơ chế tài chính, Phó Thủ tướng đề nghị Bộ GD-ĐT, Hiệp hội các trường đại học - cao đẳng Việt Nam, các trường đại học phải chủ động nghiên cứu từ đó kiến nghị cụ thể, không chỉ kêu vướng.

Phó Thủ tướng nêu rõ, tự chủ đại học là con đường một chiều không thể quay lại được, chỉ có tiến lên phía trước. Phải vượt qua khó khăn, không được lùi bước. Con đường này còn rất dài, đã dài thì phải cùng nhau. Các hiệp hội, các trường phải thực sự là đại diện cho tiếng nói chung của các trường đại học. Trên con đường đi rất khó, rất dài này có nhiều điều mới khó lường, chúng ta phải sẵn sàng thích ứng. Mỗi trường đại học không chỉ thực hiện theo luật mà hãy trở thành một hình mẫu, là một môi trường mà ở đó mọi giá trị tốt đẹp được lan toả, thể hiện ra xã hội…