Tại phiên họp, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết, mục đích ban hành Nghị quyết là thực hiện thí điểm Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự công ích nhằm bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương; tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn hiện nay. Đồng thời đánh giá tính hiệu quả của cơ chế Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện để bảo vệ quyền dân sự của chủ thể nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công trong trường hợp không có người khởi kiện. Trên cơ sở đó, sau khi kết thúc thí điểm sẽ tiến hành tổng kết, đưa ra đề xuất, kiến nghị phù hợp.

Viện trưởng Nguyễn Huy Tiến đề xuất, Nghị quyết có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026 và được thực hiện trong 3 năm tại các tỉnh, thành phố Hà Nội, TPHCM, Đà Nẵng, Cần Thơ, Quảng Ninh, Đắk Lắk, trừ trường hợp Quốc hội có quyết định khác. Thời điểm Nghị quyết hết hiệu lực thi hành mà vụ án được giải quyết theo quy định của Nghị quyết chưa kết thúc thì được tiếp tục thực hiện cho đến khi có bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật.

Viện trưởng đề nghị Quốc hội cho phép việc xây dựng Nghị quyết theo trình tự, thủ tục rút gọn nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn, tạo cơ sở pháp lý để Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự công ích để bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Viện trưởng Viện kiểm sát Nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến trình bày tờ trình

Nêu quan điểm thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành sự cần thiết ban hành Nghị quyết; thống nhất với đề xuất của cơ quan soạn thảo về xây dựng, ban hành Nghị quyết theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định sự cần thiết ban hành nghị quyết thí điểm, trong đó quy định cụ thể phạm vi, đối tượng, lĩnh vực áp dụng (như môi trường, an toàn thực phẩm, quyền của người chưa thành niên, trình tự khởi kiện và cơ chế phối hợp với tòa án) đảm bảo phù hợp với Bộ luật Tố tụng dân sự hiện hành và các văn bản pháp luật liên quan. Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý về giới hạn thí điểm, theo đó chỉ áp dụng tại một số địa phương có điều kiện thực hiện thí điểm; xác định thời gian thí điểm 2 năm hoặc 3 năm, sau đó tổng kết, nhân rộng.

Đặc biệt, Chủ tịch Quốc hội lưu ý cần quan tâm đến nguồn nhân lực hiện có, tăng cường đào tạo về kỹ năng khởi kiện, thu thập chứng cứ và tham gia tố tụng dân sự; thiết lập cơ chế giám sát, phối hợp với cơ quan liên quan thành lập ban chỉ đạo và tổ công tác giám sát, đánh giá việc thí điểm thường xuyên, để đảm bảo tính minh bạch, khách quan…

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị Viện kiểm sát nhân dân tối cao nghiên cứu, tiếp thu, hoàn thiện hồ sơ dự án Nghị quyết để trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 9.

Chiều cùng ngày, UBTVQH xem xét báo cáo tổng hợp kết quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật thuộc lĩnh vực phụ trách của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội năm 2024.