Trình bày tờ trình, đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Nguyễn Anh Trí cho biết, hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Bản dạng giới đã được điều chỉnh cơ bản thành Luật Chuyển đổi giới tính. Theo đó, thu hẹp phạm vi điều chỉnh, đối tượng điều chỉnh của dự án Luật; đổi tên Luật Bản dạng giới thành Luật Chuyển đổi giới tính; làm rõ hơn căn cứ chính trị, căn cứ pháp lý; điều chỉnh tương đối nhiều về điều kiện, quy trình, thủ tục chuyển đổi giới tính. Đại biểu đã chỉnh lý lại toàn bộ hồ sơ đề nghị xây dựng Luật, trong đó kế thừa có chọn lọc kết quả nghiên cứu, xây dựng dự án Luật Chuyển đổi giới tính do Bộ Y tế chuyển đến ĐBQH Nguyễn Anh Trí. Vì vậy, bố cục, nội dung trong hồ sơ đề nghị đã được thay đổi cơ bản; các nội dung đã tiếp thu, chỉnh lý chiếm khoảng 60% dung lượng đề nghị xây dựng Luật.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Trần Hồng Nguyên cho biết, thường trực Ủy ban Pháp luật và các cơ quan thống nhất với sự cần thiết nghiên cứu, xây dựng Luật Chuyển đổi giới tính, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và nhu cầu của một nhóm đối tượng trong xã hội về thực hiện chuyển đổi giới tính để được công nhận và sống với đúng giới của mình. Việc ĐBQH Nguyễn Anh Trí đề xuất xây dựng dự án Luật Chuyển đổi giới tính là sự chia sẻ trách nhiệm với ngành y tế vì công việc chung và thực hiện quyền sáng kiến lập pháp của ĐBQH theo quy định của pháp luật. Ủy ban Pháp luật tán thành với việc thay đổi tên gọi của dự án Luật thành Luật Chuyển đổi giới tính cũng như thu hẹp phạm vi điều chỉnh của Luật để tập trung điều chỉnh vấn đề chuyển đổi giới tính phù hợp với yêu cầu quy định tại Điều 37 của Bộ luật Dân sự. Các chính sách do ĐBQH đề nghị đã có sự kế thừa, sắp xếp một cách hợp lý trên cơ sở tham khảo kết quả nghiên cứu, đề xuất của Bộ Y tế và bảo đảm thống nhất với phạm vi điều chỉnh, tên gọi của Luật đã được thay đổi.

Phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 12/5

Ủy ban Pháp luật nhất trí đề nghị UBTVQH trình Quốc hội xem xét, đưa dự án Luật Chuyển đổi giới tính vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024 nhưng điều chỉnh thời gian trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến và thông qua dự án Luật lùi 1 kỳ họp so với đề nghị của ĐBQH, tức là trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 8, thông qua tại kỳ họp thứ 9.

 Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, trong kế hoạch thi hành Bộ luật Dân sự, Chính phủ đã giao Bộ Y tế nghiên cứu thực hiện xây dựng dự án luật về chuyển đổi giới tính, Bộ Y tế cũng đã tiến hành nghiên cứu nhưng đến nay chưa thực hiện được, chưa có hồ sơ trình chính thức, mà thời gian qua mới đang tập trung nguồn lực vào các luật mang tính trọng tâm như Luật Bảo hiểm y tế, Luật Khám bệnh, chữa bệnh. Trong khi đó, ĐBQH Nguyễn Anh Trí đã có đề xuất xây dựng luật và có các bước chuẩn bị, với đề cương có nhiều điểm tương đồng. Chính phủ đã xin chuyển toàn bộ hồ sơ đã chuẩn bị cho ĐBQH, hỗ trợ đại biểu trong quá trình xây dựng luật.

Các ý kiến đều bày tỏ nhất trí, ủng hộ ĐBQH Nguyễn Anh Trí trình đề nghị xây dựng Luật; dự án Luật này sẽ góp phần thể chế hóa quy định của Hiến pháp, có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ quyền và lợi ích của công dân. Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh nhấn mạnh, việc ĐBQH thực hiện sáng kiến lập pháp là phù hợp với quy định tại Điều 33 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, rất đáng được trân trọng, ủng hộ và khuyến khích. ĐBQH Nguyễn Anh Trí đã bắt đầu chuẩn bị luật này từ năm 2013, thể hiện quyết tâm rất lớn. Nếu được đồng thuận, dự án Luật này được trình và thông qua thành công, sẽ tạo được dấu ấn tốt cho Quốc hội khóa XV, khi lần đầu thiên thông qua được sáng kiến lập pháp của ĐBQH. 

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, UBTVQH hoan nghênh ĐBQH Nguyễn Anh Trí đã tích cực, trách nhiệm chuẩn bị hồ sơ, tiếp thu ý kiến. Hồ sơ đã đảm bảo đầy đủ thành phần, tiêu chuẩn trình Quốc hội. UBTVQH nhất trí với sự cần thiết xây dựng Luật Chuyển đổi giới tính để thực hiện quy định tại Điều 37 trong Bộ luật Dân sự. 

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương phát biểu

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, nếu được đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh, dự án luật này dự kiến sẽ được trình tại kỳ họp thứ 8, thông qua tại kỳ họp thứ 9. Về những vấn đề còn băn khoăn, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị UBTVQH tiếp tục nghiên cứu, làm rõ trong quá trình soạn thảo luận, đồng thời, các cơ quan có liên quan phải có sự phối hợp chặt chẽ, hỗ trợ kịp thời để hoàn thiên dự án luật này.

Cũng trong sáng 12/5, UBTVQH cho ý kiến về báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2021.

Báo cáo về vấn đề này, Kiểm toán Nhà nước chỉ ra, Bộ Y tế chậm gửi báo cáo quyết toán NSNN năm 2021 đến 3 tháng (đến ngày 6/4/2023 Bộ này mới hoàn thành thông báo xét duyệt/thẩm định đối với các đơn vị trực thuộc). Cơ quan kiểm toán kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Y tế tổ chức kiểm điểm trách nhiệm liên quan đến việc chậm lập, gửi báo cáo quyết toán NSNN năm 2021.

Giải trình trước UBTVQH, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương cho biết, một phần nguyên nhân các đơn vị nộp chậm do thời điểm cuối năm 2021, rồi đầu năm 2022 có nhiều sự việc liên quan đến hoạt động thanh tra, kiểm tra, điều tra về công tác cán bộ, nên lãnh đạo một số đơn vị chưa thật sự tập trung chỉ đạo công tác chỉ đạo nộp lên Bộ Y tế.