Dự thảo Luật có các điểm mới chủ yếu như bổ sung quy định để quản lý chặt chẽ người sử dụng trái phép chất ma túy và người nghiện ma túy. Cụ thể, người sử dụng trái phép chất ma túy được quản lý bởi UBND cấp xã; quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy không phải là biện pháp xử lý vi phạm hành chính. Người lần đầu được xác định là nghiện ma túy có quyền lựa chọn biện pháp cai nghiện ma túy phù hợp (hoặc cai nghiện ma túy tự nguyện hoặc điều trị nghiện chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế). Người nghiện ma túy trong thời hạn cai nghiện ma túy hoặc điều trị nghiện chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế bị phát hiện sử dụng trái phép chất ma túy thì bị áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc. Người hoàn thành cai nghiện ma túy (tự nguyện, bắt buộc), người hoàn thành điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế phải chịu sự quản lý sau cai nghiện ma túy tại nơi cư trú. Đặc biệt, trong thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy mà tái nghiện thì bị áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc.

Dự thảo cũng quy định rõ các trường hợp phải xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể và xác định tình trạng nghiện ma túy. Nhà nước bảo đảm kinh phí xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể và kinh phí xác định tình trạng nghiện. Quy định thời hạn quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy là 1 năm mà không phân biệt độ tuổi.

Về cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình và cộng đồng, UBTVQH đã chỉ đạo chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng quy định rõ thời hạn cai nghiện ma túy từ 6 tháng đến 12 tháng và người tham gia cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng mà hoàn thành ít nhất 3 giai đoạn của quy trình cai nghiện ma túy thì được hỗ trợ kinh phí. 

Đối với cai nghiện ma túy bắt buộc, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, UBTVQH đã chỉ đạo rà soát, chỉnh lý dự thảo Luật để bảo đảm tính thống nhất với quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính. Đồng thời Ủy ban đã chỉ đạo rà soát, chỉnh lý quy định về xác định tình trạng nghiện ma túy theo hướng bảo đảm nguyên tắc chỉ cai nghiện ma túy đối với người đã được xác định là nghiện ma túy.

Đại biểu Nguyễn Hữu Cầu (Nghệ An).

Về cai nghiện ma túy đối với người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi, dự thảo đã bổ sung điều về lập hồ sơ đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện ma túy bắt buộc.

Thảo luận về dự luật này, theo đại biểu Nguyễn Hữu Cầu (Nghệ An), hiện nay, nhiều người vẫn coi người nghiện ma túy là người bệnh để chữa trị cho họ. Trong thực tiễn đã có người nghiện đòi hỏi được hưởng các quyền và nghĩa vụ của người bệnh, họ cho rằng trung tâm cai nghiện ma túy không phải là hình thức tổ chức và cơ sở khám, chữa bệnh theo Luật khám, chữa bệnh hiện hành. Từ đó gây khó khăn cho các cơ quan chức năng trong quá trình quản lý và thay đổi nhận thức, tư tưởng cho người nghiện. “100% người nghiện ma túy đã có hồ sơ kiểm soát là do họ sử dụng trái phép chất ma túy. Do đó, người nghiện ma túy là người vi phạm pháp luật. Chính vì hành vi vi phạm pháp luật của họ nên chúng ta mới áp dụng biện pháp xử lý hành chính bắt buộc đưa vào cơ sở cai nghiện. Người sử dụng trái phép chất ma túy, người nghiện ma túy là người có hành vi vi phạm pháp luật, cần phải được quản lý chặt chẽ và tổ chức cai nghiện cho họ. Tôi đề nghị Quốc hội khẳng định rõ quan điểm này trong Luật để thống nhất thực hiện”, đại biểu Nguyễn Hữu Cầu nhấn mạnh.

Theo kế hoạch, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi) vào ngày 30/3, trước khi tiến hành công tác nhân sự.