Sử dụng đất phù hợp với sự phát triển

Phân tích về những điểm mới của Luật đất đai 2024, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Phan Đức Hiếu cho biết, Luật Đất đai 2024 nhấn mạnh đến việc bảo vệ quyền và lợi ích người sử dụng đất. Điểm mới của Luật là phân cấp phân quyền xuống địa phương; nâng cao mức độ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp người sử đất. Luật cũng chú trọng nhiều việc thể chế hóa các nghị quyết của Trung ương, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, mở rộng quyền, đối tượng sử dụng đất.

Tuy nhiên, việc sử dụng đất lần này cũng là thách thức. Cơ quan Trung ương phải ban hành hướng dẫn đầy đủ, kịp thời, đúng thời hạn các văn bản thi hành không chỉ đúng thời gian mà còn phải bám sát tinh thần của Luật đất đai; đồng thời, rà soát các nghị định liên quan để thi hành Luật. Các địa phương phải có khâu tổ chức thi hành Luật đất đai như nhân sự xây dựng bảng giá đất, cơ sở dữ liệu thông tin, rà soát lại toàn bộ quy trình, thủ tục công bố…

Chỉ ra một số vấn đề TPHCM đang đứng trước thách thức lớn, TS Phùng Quốc Hiển, nguyên Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh đến việc TPHCM đang bị mất cân đối nguồn đất, như thiếu đất giao thông, nhà ở, y tế, giáo dục, đặc biệt là công nghiệp hiện đại. Chưa kể, giá đất ở TPHCM cũng tăng quá cao so với các tỉnh lân cận, ảnh hưởng đến chi phí sản xuất, giá thành sản xuất kinh doanh, ảnh hưởng đến thu hút đầu tư. Việc xác nhận quyền sở hữu đất đai cho người dân, doanh nghiệp là quan trọng. Khi xác định đầy đủ, minh bạch quyền sở hữu thì kinh doanh sẽ thông thoáng, tuy nhiên lại gặp khó khăn bởi chậm xác định giá đất. Vẫn còn nhiều dự án triển khai chưa đúng tiến độ, việc thu hồi rất khó khăn do liên quan đến vấn đề tài chính…

Đồng chí Phạm Phương Thảo góp ý tại hội thảo

Trước thực tế này, TS Phùng Quốc Hiển cho rằng, TPHCM cần sử dụng công cụ kiểm kê, phân loại sử dụng đất, từ đó rà soát lại quy hoạch đô thị; trong đó, chú ý việc sử dụng đất phù hợp với sự phát triển, tầm nhìn của TP; tập trung giải quyết dứt điểm tính pháp lý cho người dân, doanh nghiệp về quyền sử dụng đất, đảm bảo lợi ích hài hòa đôi bên bằng nghị quyết mang tính pháp lý. Kiên quyết xử lý những đất đai sử dụng chưa hiệu quả, không đảm bảo tiêu chuẩn theo quy định của pháp luật.

Tăng cường quản lý đất theo hướng số hóa

Theo Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM Nguyễn Toàn Thắng, kết quả thống kế đất đai 3 năm 2021, 2022, 2023 cho thấy biến động đất đai ở TP diễn ra theo xu hướng giảm diện tích đất nông nghiệp qua từng năm, tăng diện tích đất phi nông nghiệp. Đất nông nghiệp có chuyển dịch sang phi nông nghiệp và đất loại khác; tốc độ đô thị hóa ở các vùng nông thôn diễn ra nhanh, tăng quy mô, diện tích so với các vùng nội thành.

Nguyên Phó Bí thư Thành ủy, nguyên Chủ tịch HĐND TPHCM Phạm Phương Thảo cho rằng, thời gian qua việc phát huy nguồn lực đất đai cho sự phát triển của đất nước nói chung là rất lớn. Tuy nhiên, công tác quản lý gặp nhiều khó khăn, thiếu sót vì quy định của hàng trăm văn bản liên quan và cả sự chồng chéo. Mặt khác, việc quy hoạch thiếu động bộ, minh bạch; giá đất thì không theo kịp giá thị trường; giao dịch ảo là phổ biến gây thất thu lớn. Nhiều dự án lớn chậm triển khai, bị treo ảnh hưởng nhiều đến các dự án khác. Nhiều dự án đất dành cho giao thông, giáo dục, y tế, thể thao, cây xanh… chưa hợp lý. Công tác quản lý cũng có sự chưa hợp lý, ngay cả quản lý đất do các cơ quan Trung ương sử dụng trên địa bàn TP cũng chưa tốt.

Để quản lý đất đai trên địa bàn được hiệu quả hơn trong thời gian tới, đồng chí Phạm Phương Thảo kiến nghị phải làm tốt hơn nữa công tác quy hoạch, sử dụng đất; xây dựng tiêu chí, chỉ số sử dụng, đánh giá hiệu quả công tác sử dụng đất; tăng cường quản lý đất theo hướng số hóa; phân cấp phân quyền tốt hơn nữa để nâng cao hiệu quả quản lý sử dụng đất. Đồng thời, tập trung xây dựng hạ tầng giao thông trong đó có các đường Vành đai 2, 3, 4 để tạo sự thông thoáng cho cửa ngõ TP và có sự ưu tiên triển khai thực hiện mô hình TOD - phát triển đô thị gắn với giao thông.

TS Phùng Quốc Hiển góp ý tại hội thảo

Dưới góc độ của đơn vị, Phó Giám đốc Sở Tư pháp TPHCM Nguyễn Thị Hồng Hạnh nêu các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý đất đai cho TPHCM. Đó là, tập trung xây dựng hoàn thiện thể chế liên quan đến Luật đất đai 2024; tăng cường, khẩn trương triển khai công tác phổ biến giáo dục pháp luật. “Để được sự quan tâm, người dân đọc, hiểu được quy định pháp luật thì lấy ứng dụng công nghệ thông tin là phương tiện tuyên truyền chính, khai thác tối đa mạng xã hội, ứng dụng phần mềm. Bên cạnh đó, cần khắc phục triệt để tình trạng lãng phí trong sử dụng đất công. Các cơ quan chức năng phải đảm bảo chất lượng tiến độ giải quyết hồ sơ đất đai. Nâng cao chất lượng đội ngũ công chức. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm. Đặc biệt, để Luật Đất đai 2024 sớm đi vào cuộc sống cần tiếp tục sự đồng hành, phối hợp hỗ trợ của các cơ quan Trung ương, bộ, ngành từ việc hướng dẫn xây dựng thể chế, tháo gỡ vướng mắc đầu tư, đầu tư công, thu hồi đất công. “Từ thực tiễn của TPHCM hiện nay thì việc xây dựng thể chế rất quan trọng trong việc triển khai Luật Đất đai 2024” - Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP Nguyễn Thị Hồng Hạnh nhấn mạnh.

Các giải pháp kiến nghị đưa ra phong phú, toàn diện

Tổng kết hội thảo, GS.TS Nguyễn Quang Thuấn, Trưởng Tiểu ban Kinh tế, Hội đồng Lý luận Trung ương đánh giá cao các tham luận, phát biểu góp ý thảo luận tại hội thảo. Qua hội thảo, các đại biểu đều thống nhất đất đai là tài nguyên đặc biệt, rất quan trọng, hữu hạn và thực tế thời gian qua công tác quản lý sử dụng đất đai có nhiều tiến bộ. Tuy nhiên, nhiều bất cập cũng đang đặt ra. Trong quá trình đó, các luật quản lý về đất đai, các chủ trương, đường lối của Đảng thông qua cương lĩnh, nghị quyết cũng khá nhiều và đến Nghị quyết 18 ngày 16/6/2022, Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII là nghị quyết mới nhất hiện nay để giải quyết những vấn đề còn tồn đọng trong giai đoạn trước, đặc biệt đưa ra những quan điểm giải pháp trong thời gian tới.

Giám đốc Sở Tài Nguyên và Môi trường TP Nguyễn Toàn Thắng phát biểu tại hội thảo

Theo GS.TS Nguyễn Quang Thuấn, nội dung hội thảo đã tập trung vào 3 điểm mới, đó là: tập trung vào cơ chế thị trường; hoàn thiện cơ chế thị trường; tăng cường vai trò chủ sở hữu và thống nhất quản lý, giải quyết tốt mối quan hệ giữa nhà nước và thị trường. Luật Đất đai năm 2024 cũng được các đại biểu đề cập khá nhiều vào những điểm mới, trong đó tập trung vào phân cấp, phân quyền rõ ràng hơn, triệt để hơn; cải cách thể chế và nâng cao vai trò lợi ích của các đối tượng khác nhau đặc biệt là người sử dụng đất và các giải pháp cũng tập trung vào những điểm mới này.

Nhiều báo cáo tại hội thảo cũng nêu cụ thể về trường hợp quản lý sử dụng đất đai của TPHCM trong thời gian qua, đặc biệt là đưa ra những kiến nghị giải pháp trong thời gian tới khá toàn diện. Từ những nghiên cứu chung của đất nước, của các địa phương và cụ thể là TPHCM, các giải pháp kiến nghị được đưa ra phong phú, toàn diện ở các chiều khác nhau với tinh thần chung là theo chủ trương định hướng của Nghị quyết 18 và trên cơ sở đó cụ thể hóa trong Luật đất đai năm 2024; đặc biệt là hướng dẫn nghị định của các cơ quan quản lý nhà nước để triển khai thực hiện một cách hiệu quả nhất trong thời gian tới. Trong đó, nhiều ý kiến cũng nhấn mạnh cách tiếp cận hệ thống tổng thể, tiếp cận theo cơ chế thị trường mới có thể giải quyết được.

Thay mặt ban tổ chức hội thảo, GS.TS Nguyễn Quang Thuấn ghi nhận những đóng góp ý kiến, kiến nghị. Ban tổ chức hội thảo sẽ tiếp thu đầy đủ và tiếp tục hoàn thiện để có những báo cáo phục vụ cho các cơ quan của Đảng và các cơ quan quản lý Nhà nước trong lĩnh vực này.