Cách đây vừa tròn 1050 năm, vào năm 968, vua Đinh Tiên Hoàng sau khi dẹp loạn 12 sứ quân, thu non sông về một mối đã lên ngôi Hoàng đế, sáng lập Nhà nước Đại Cồ Việt, định đô ở Hoa Lư - Ninh Bình ngày nay. Đây là sự kiện hết sức trọng đại trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Chỉ tồn tại trong vòng 86 năm (968 - 1054) với hai triều đại là nhà Đinh, nhà Tiền Lê và hai triều vua đầu thời Lý là Lý Thái Tổ và Lý Thái Tông nhưng Nhà nước Đại Cồ Việt giữ một vai trò quan trọng trong tiến trình lịch sử dân tộc Việt Nam.

Phát biểu khai mạc hội thảo, đồng chí Nguyễn Thị Thanh, Bí thư Tỉnh ủy Ninh Bình cho biết: Trong 86 năm tồn tại và phát triển, Nhà nước Đại Cồ Việt đã phác thảo xong một mô hình Nhà nước phong kiến Trung ương tập quyền đầy đủ ở nước ta, xây dựng nền móng vững chắc để các triều đại phong kiến Việt Nam sau này bắt tay vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, chống lại các cuộc xâm lăng của ngoại bang, bảo vệ độc lập dân tộc và toàn vẹn lãnh thổ, đạt được những thành tựu rực rỡ về mọi mặt: kinh tế, quân sự, văn hoá, giáo dục, nghệ thuật, luật pháp, mà đỉnh cao là ở các triều đại Lý, Trần và được kế thừa, tiếp nối ở các triều đại Lê, Nguyễn sau này”.

GS.TS Nguyễn Quang Thuấn, Chủ tịch Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam khẳng định: Sau chiến thắng Bạch Đằng năm 938, đập tan giấc mộng xâm lược trở lại của nhà Nam Hán, Ngô Quyền đã từ bỏ chức Tiết độ sứ thời họ Khúc (Khúc Thừa Dụ…), họ Dương (Dương Đình Nghệ), tiến lên xưng Vương hiệu, tự khẳng định là một vương quốc độc lập. Đến năm 968, sau 30 năm độc lập, vua Đinh Tiên Hoàng tiến lên một bước nữa, tự xưng Hoàng Đế, định quốc hiệu là Đại Cồ Việt, đặt niên hiệu là Thái Bình. Đó là những việc làm có ý nghĩa nêu cao chủ quyền quốc gia, biểu thị niềm tự tôn dân tộc.

Nhà nước Đại Cồ Việt cũng là nhà nước quân chủ đầu tiên đặt quan hệ bang giao với Trung Quốc, trong lịch sử bang giao của Việt Nam. Năm 970, vua Đinh Tiên Hoàng sai sứ thần sang nhà Tống để kết hiếu giao hảo. Ông cũng là người đầu tiên trong lịch sử nước ta thi hành những biện pháp và nghi thức ngoại giao vừa mềm mỏng, vừa cứng rắn đối với đế chế Trung Hoa.

Nhà nước Đại Cồ Việt cũng ghi dấu ấn với việc thực thi các chính sách đúng đắn đối với dân tộc thiểu số, tạo điều kiện để các dân tộc chung sống hòa bình, cùng nhau đoàn kết chống lại kẻ thù chung; mở rộng lãnh thổ về phương Nam, tiến hành nhiều cuộc khai phá, di dân để các triều đại sau này tiếp tục hoàn thành trọn vẹn quá trình ấy.

Tại hội thảo, bên cạnh việc khẳng định ý nghĩa hình thành và vai trò của Đinh Tiên Hoàng trong lịch sử dân tộc, qua 57 tham luận các nhà nghiên cứu thông qua nhiều hệ quy chiếu khác nhau đã một lần nữa làm sáng tỏ nhiều vấn đề khoa học liên quan tới Nhà nước Đại Cồ Việt. Cũng tại đây, nhiều ý kiến đề xuất nên có một ngày kỷ niệm sự kiện này như một ngày lễ quốc gia, có tầm mức sau ngày Giỗ tổ Hùng Vương hàng năm.