Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật HTX (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu đa số ý kiến ĐBQH, giữ nguyên tên gọi của dự án luật là Luật HTX(sửa đổi).

Đáng chú ý, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị chưa luật hóa các nội dung về liên đoàn HTX tại dự thảo luật theo đúng chủ trương tại Nghị quyết số 20-NQ/TW về việc “nghiên cứu, xây dựng thí điểm một số liên đoàn hợp tác xã hoạt động chuyên môn hóa cao trong một số ngành, lĩnh vực”. Đồng thời, đề nghị Chính phủ khẩn trương xây dựng và hoàn thiện hồ sơ, trình Quốc hội xem xét, thông qua Nghị quyết về thí điểm một số liên đoàn HTX.

Dự thảo đã bổ sung các quy định về điều kiện tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, cá nhân là nhà đầu tư nước ngoài trở thành thành viên HTX, liên hiệp HTX, điều kiện về tổng số thành viên chính thức, số lượng thành viên Hội đồng quản trị, vốn góp tối đa và điều kiện thành lập HTX, liên hiệp HTX.

Đại biểu Phạm Văn Hòa - Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp

Đồng thời tiếp thu, chỉnh lý quy định về tài sản góp vốn, tương tự như quy định về tài sản góp vốn tại Luật Doanh nghiệp năm 2020; khuyến khích thực hiện kiểm toán nội bộ tại HTX, liên hiệp HTX; đồng thời đề nghị chỉ bắt buộc phải kiểm toán độc lập đối với một số HTX, liên hiệp HTX mà trong hoạt động tài chính tiềm ẩn rủi ro như HTX quy mô lớn, liên hiệp HTX có từ 10 thành viên trở lên…

Thảo luận về nội dung này, ĐB Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng, cần quy định rõ ràng, rành mạch, ngoài có chế độ, chính sách ưu tiên cho HTX vừa và nhỏ, cần có những ưu tiên, ưu đãi đặc biệt cho các HTX nông nghiệp, do loại hình này khó tiếp cận được nguồn lực về vốn, về đất đai. Nhiều ý kiến khác cũng đồng tình cần tạo điều kiện tiếp cận đất và vốn cho HTX nông nghiệp. 

Về tổ hợp tác, ĐB Phạm Văn Hòa đề nghị phải đảm bảo tổ hợp tác có tư cách pháp nhân để có thể ký kết hợp tác, ký kết hợp đồng lao động, thực hiện các hoạt động thông thường để hoạt động, phát triển. Về liên đoàn HTX, ĐB đồng tình không nên luật hóa trong dự án luật lần này, mà nên thực hiện thí điểm, nếu thành công thì sẽ đề xuất, sửa đổi bổ sung Luật HTX.

Về Quỹ quản lý HTX, ĐB Phạm Văn Hòa cho rằng Quỹ trung ương nên giao cho Liên minh HTX trung ương, Quỹ địa phương nên giao cho Liên minh HTX của địa phương quản lý. Về vốn tín dụng nội bộ, Chính phủ cần quy định rạch ròi, cụ thể rằng vốn tín dụng nội bộ chỉ hoạt động cho nội bộ, có thanh tra, kiểm tra thường xuyên, tránh các tình trạng lợi dụng, biến tướng.

Quốc hội chiều 25/5

Một số ý kiến cũng cho rằng, cần quy định chi tiết về điều kiện để tổ HTX, hợp tác xã, liên hiệp HTX được thụ hưởng chính sách tiếp cận vốn. Hiện nay chỉ khoảng 10% số HTX được vay vốn của quỹ trung ương, địa phương, 0,5% số HTX tiếp cận vốn của các tổ chức tín dụng, nên cần phải có quy định rõ ràng về điều kiện thụ hưởng chính sách như thủ tục và điều kiện vay tạo hành lang pháp lý hỗ trợ HTX tiếp cận nguồn vốn nhanh nhất có thể.

ĐB Thái Quỳnh Mai Dung (Vĩnh Phúc) đề nghị rà soát và hoàn thiện các quy định liên quan đến cá nhân là nhà đầu tư nước ngoài, tổ chức kinh tế có vốn nước ngoài trong việc thành lập, trở thành thành viên của HTX, liên hiệp HTX; bổ sung thêm trách nhiệm của HTX có nghĩa vụ xây dựng và thực hiện cơ chế thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao qua chế độ tiền lương, thưởng.

Cùng mối quan tâm, ĐB Nguyễn Văn Thi (Bắc Giang) đề nghị nghiên cứu thêm một số chính sách đất đai cho HTX, bởi đây là một trong những điểm khó khăn của các HTX hiện nay. Dự thảo cần bổ sung quy định về tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX trong lĩnh vực nông nghiệp được ưu tiên hỗ trợ chuyển đổi mục đích sử dụng đất sang đất xây dựng trụ sở làm việc và hạ tầng, đáp ứng yêu cầu sản xuất kinh doanh, như xây dựng nhà kho, nhà xưởng, cơ sở sản xuất… Bên cạnh đó, cần có chế độ ưu tiên hỗ trợ hoặc cơ chế khuyến khích để thành viên HTX tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Đây vừa là chính sách an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước, vừa tạo động lực khuyến khích người dân tham gia các tổ chức kinh tế tập thể, góp phần xây dựng xã hội phát triển bền vững. ĐB Mai Văn Hải (Thanh Hóa) cũng cho rằng nên quy định thêm cơ chế để giúp hợp tác xã nông nghiệp tích tụ tập trung đất đai sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, hình thành chuỗi chế biến, phân phối sản phẩm nông nghiệp và hỗ trợ xây dựng sản phẩm OCOP.

Giải trình các ý kiến của đại biểu, Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng thay mặt cơ quan soạn thảo cho biết, việc xây dựng và ban hành luật lần này hy vọng sẽ tháo gỡ được những vướng mắc bất cập để mô hình kinh tế này phát triển đáp ứng được yêu cầu thực tế.

Về vốn góp của các thành viên HTX, qua nghiên cứu các ý kiến, Chính phủ trình Quốc hội theo phương án 1, để bảo đảm quyền tự do, lợi ích chính đáng, hợp pháp của người dân, bảo đảm nguyên tắc mở trong tham gia, rút khỏi hợp tác xã như thông lệ quốc tế, tránh tình trạng thành viên góp bằng đất đai, nhà xưởng khi rút ra thì ảnh hưởng đến hoạt động và sự tồn tại của cả HTX. Theo đó, để tránh làm sai lệch bản chất mô hình HTX, dự thảo đã quy định về tỷ lệ vốn góp tối đa của các thành viên, các thành viên cũng phải tôn trọng các nguyên tắc, chấp hành những tôn chỉ của HTX. Đối với trường hợp có thể dẫn đến chi phối, thâu tóm HTX, Bộ trưởng cho biết cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục nghiên cứu, rà soát để thiết kế thêm điều khoản ngăn chặn trường hợp này. Với những quy định chặt chẽ, nghiên cứu kỹ lưỡng, Chính phủ kiến nghị các đại biểu Quốc hội đồng thuận theo phương án 1.

Đối với việc tham gia HTX của người nước ngoài, Bộ trưởng cho biết dự thảo luật đã có quy định chặt chẽ để thu hút được sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài, tranh thủ nguồn lực nhưng vẫn ngăn chặn hiệu quả việc chi phối, thâu tóm. Đây là cơ chế mở, cần đảm bảo thông thoáng, thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài trong vấn đề phát triển kinh tế hợp tác.