Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS Vũ Văn Nhiêm, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Luật TPHCM cho biết: Cộng đồng ASEAN được hình thành dựa trên 3 trụ cột gồm: chính trị - an ninh, kinh tế và văn hóa - xã hội. Một trong những điều kiện mang tính chất nền tảng quan trọng để đạt được các mục tiêu phát triển của ASEAN là thực hiện yêu cầu hài hòa hóa pháp luật, hướng tới xây dựng các khung pháp lý chung của ASEAN trên nhiều lĩnh vực, thông qua đó thúc đẩy quá trình hội nhập sâu, rộng của khu vực.

Tuy nhiên, trong bối cảnh thế giới và khu vực đang chứng kiến quá nhiều sự biến động có tính phức tạp, khó lường, quá trình toàn cầu hóa đang tiềm ẩn nhiều rủi ro, sự bất ổn địa chính trị trong khu vực và thế giới, các thách thức an ninh phi truyền thống ngày càng gia tăng… là những thách thức không hề nhỏ đối với cộng đồng ASEAN, đặc biệt trong giai đoạn bản lề chuyển giao giữa Tầm nhìn cộng đồng ASEAN 2025 sang Tầm nhìn Cộng đồng 2045.

Theo PGS.TS Vũ Văn Nhiêm, để thực hiện được những mục tiêu đã đặt ra, việc thúc đẩy các hoạt động chia sẻ kinh nghiệm, trao đổi thông tin và tiếp nhận các xu hướng phát triển pháp luật mới đang hình thành trong cộng đồng ASEAN, cũng như tạo các diễn đàn để thảo luận về hài hòa hóa pháp luật trong các lĩnh vực liên quan được nhìn nhận là một yêu cầu rất cần thiết cho ASEAN hiện nay nhằm thúc đẩy hình thành một cộng đồng ASEAN vững mạnh.

Tại hội thảo, ThS. Trần Ngọc Hà, Giảng viên Khoa Luật quốc tế, Trường Đại học Luật TPHCM cho biết: hài hòa hóa pháp luật là tiến trình song hành không thể thiếu đối với quá trình hội nhập trong ASEAN. Bằng nhiều biện pháp khác nhau, các quốc gia ASEAN đã đạt được những thành tựu nhất định nhằm làm cho các hệ thống pháp luật quốc gia thành viên xích lại gần nhau hơn. Tiến trình hài hòa hóa pháp luật trong cộng đồng ASEAN đã và đang đối mặt với nhiều rào cản như sự đa dạng về truyền thống văn hóa pháp lý, sự chênh lệch về trình độ phát triển giữa các quốc gia thành viên; tác động của các yếu tố tôn giáo, chính sách phát triển của các quốc gia; hạn chế trong hoạt động lập pháp, nội luật hóa ở các quốc gia thành viên… Để khắc phục và vượt qua những rào cản này, đòi hỏi các quốc gia ASEAN cần có sự nỗ lực hợp tác, phối hợp chặt chẽ hơn nữa để có thể tạo ra một khung pháp lý chung đảm bảo cho sự phát triển toàn diện và bền vững của cả khu vực.

GS.TS Pasha L. Hsieh, Trường Luật Yong Pung Ho, Trường Đại học Quản lý Singapore đã phân tích chủ nghĩa khu vực xanh trong luật pháp quốc tế qua việc xem xét các hiệp định mới nổi ảnh hưởng như thế nào đến các chuẩn mực bền vững thương mại mới, đặc biệt là các sáng kiến xanh do Liên minh Châu Âu, Hoa Kỳ và Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á thúc đẩy. Nhóm tác giả cho rằng hiểu được những động lực này là rất quan trọng để điều hướng phát triển bền vững thương mại gắn với môi trường và góp phần thúc đẩy hài hòa hóa các khía cạnh pháp lý liên quan.

Đại biểu phát biểu tham luận tại hội thảo

TS. Nguyễn Quỳnh Anh, Trưởng Bộ môn Luật ASEAN và các Liên kết quốc tế, Trường Đại học Luật Hà Nội thông qua tham luận “Hài hoà hóa pháp luật về đầu tư hướng đến nền tảng pháp lý chung trong khuôn khổ ASEAN” cho rằng, do các quốc gia thành viên ASEAN có sự khác biệt về thể chế chính trị, hệ thống pháp luật, văn hóa và chênh lệch trình độ phát triển kinh tế nên ảnh hưởng đến việc thực thi các quy định của hiệp định chung và cam kết của mỗi quốc gia trong những hiệp định đầu tư của ASEAN. Đồng thời, thông qua việc nghiên cứu pháp luật đầu tư của một số quốc gia ASEAN như Singapore, Indonesia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam nhằm so sánh, đánh giá quy định hiện hành trong hệ thống pháp luật từng quốc gia. Từ đó chỉ ra những cơ hội và thách thức trong quá trình hài hòa hóa pháp luật, bao gồm sự khác biệt về văn hóa pháp lý, mức độ phát triển kinh tế và chính sách ưu tiên quốc gia…