Báo cáo tóm tắt giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Tư pháp NCTN, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết, về cơ quan thường trực giúp việc cho Hội đồng quốc gia về tư pháp NCTN, một số ý kiến tán thành dự thảo Luật, quy định Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội là cơ quan thường trực giúp việc cho Hội đồng quốc gia về tư pháp NCTN. Một số ý kiến đề nghị giao Bộ Công an. Tiếp thu ý kiến đại biểu và các cơ quan hữu quan, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) xin phép Quốc hội giao Bộ Công an là cơ quan thường trực giúp việc cho Hội đồng quốc gia về tư pháp NCTN.

Về biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho giữ quy định của dự thảo Luật về giáo dục tại Trường giáo dưỡng là biện pháp xử lý chuyển hướng (XLCH); đồng thời đã phối hợp rà soát kỹ lưỡng từng trường hợp được áp dụng biện pháp này để bảo đảm chặt chẽ.

Liên quan đến thẩm quyền áp dụng biện pháp XLCH, UBTVQH nhận thấy, trường hợp vụ án có liên quan đến bồi thường thiệt hại và các bên đồng thuận việc giải quyết bồi thường thì việc giao cho Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát quyết định áp dụng biện pháp XLCH như dự thảo Luật (cũng là kế thừa quy định của Bộ luật hình sự hiện hành) sẽ bảo đảm nguyên tắc nhanh chóng, kịp thời, giúp NCTN có đủ điều kiện luật định sẽ sớm được áp dụng biện pháp XLCH thay vì quy định Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát phải lập hồ sơ đề nghị Tòa án áp dụng, vừa kéo dài thời hạn, vừa phát sinh thủ tục tố tụng. Tòa án nhân dân tối cao đề nghị quy định theo hướng: trường hợp vụ án phát sinh tranh chấp về bồi thường thiệt hại hoặc phát sinh vấn đề tịch thu tài sản thì giao cho Tòa án thẩm quyền quyết định cả việc áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng và bồi thường thiệt hại, tịch thu tài sản.

Đại biểu Phạm Văn Hòa - Đồng Tháp

Về các hình phạt áp dụng đối với NCTN phạm tội, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho giữ quy định của dự thảo Luật về 4 loại hình phạt, đồng thời UBTVQH đã chỉ đạo rà soát kỹ lưỡng nội dung quy định của từng loại hình phạt nêu trên để vừa bảo đảm tính răn đe, phòng ngừa tội phạm, vừa đề cao tính nhân văn, hướng thiện trong xử lý NCTN phạm tội.

Về mức tổng hợp hình phạt chung, UBTVQH đề xuất chỉnh lý theo hướng: không quá 12 năm tù đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi và không quá 18 năm tù đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi và áp dụng thống nhất với mọi tội phạm (mà không chỉ áp dụng với 5 tội như dự thảo Luật). Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, quy định như vậy vừa bảo đảm phân hóa được chính sách xử lý giữa NCTN phạm 1 tội với NCTN phạm nhiều tội; vừa không tăng nặng trách nhiệm xử lý so với quy định của Bộ luật hình sự; vừa khắc phục được bất cập trong quy định của Bộ luật hình sự về tổng hợp hình phạt; vừa không phát sinh những mâu thuẫn mới trong tổng hợp hình phạt.

Liên quan đến việc tách vụ án hình sự có NCTN phạm tội, đa số ý kiến nhất trí với dự thảo Luật phải tách riêng vụ án có NCTN phạm tội để giải quyết. UBTVQH nêu rõ: nhằm thể chế hóa các yêu cầu của Đảng về “phát triển hệ thống tư pháp thân thiện và bảo vệ trẻ em”, thực thi đầy đủ các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, dự thảo Luật đã bổ sung nhiều chính sách và quy định chuyên biệt, thân thiện và nhân văn hơn dành cho NCTN… Để thực hiện được đầy đủ các chính sách nhân văn này, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư pháp, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao đều thống nhất việc tách vụ án trong trường hợp vụ án có bị can là NCTN và người trưởng thành.

Toàn cảnh phiên họp

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, về thời điểm tách vụ án trong giai đoạn điều tra, còn ý kiến khác nhau, do đó, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho giữ quy định của dự thảo Luật phải tách vụ án có NCTN phạm tội trong giai đoạn điều tra để giải quyết, nhằm bảo đảm thực thi đầy đủ, hiệu quả các chính sách nhân văn, thân thiện, tiến bộ của dự thảo Luật.

Dự thảo Luật Tư pháp NCTN sau khi được tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp này gồm 5 phần, 11 chương và 176 điều. Thảo luận về dự thảo luật, đại biểu (ĐB) Huỳnh Thanh Phương (Tây Ninh), ĐB Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) đồng tình Cơ quan thường trực giúp việc cho Hội đồng quốc gia về tư pháp NCTN là Bộ Công an. Một số ý kiến đề nghị rà soát, nghiên cứu thật kỹ quy định về các trường hợp không được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng để bảo đảm phù hợp, thống nhất về chính sách xử lý đối với NCTN phạm tội, bảo đảm lợi ích tốt nhất cho NCTN.

Các đại biểu cũng cơ bản đồng tình với việc tách vụ án hình sự có NCTN phạm tội để giải quyết, tuy nhiên cho rằng, đây là vấn đề lớn và còn nhiều ý kiến khác nhau. Các ý kiến đề nghị không quy định cụ thể thời điểm tách vụ án trong Luật và nên giao cho liên ngành tư pháp trung ương quy định chi tiết để bao quát các trường hợp trong thực tiễn giải quyết án. Đồng thời cần linh hoạt, tùy từng trường hợp, không nhất thiết vụ án nào cũng phải tách, khi xét thấy đã làm rõ hành vi phạm tội của NCTN và các tình tiết có liên quan thì mới tách vụ án hình sự để giải quyết.