Thứ Sáu, ngày 29 tháng 3 năm 2024

Vai trò của báo chí đối với hoạt động cải cách hành chính ở TPHCM trong giai đoạn hiện nay

Giải quyết hồ sơ thủ tục hành chính tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả hồ sơ của UBND Quận 3. (Ảnh: Đình Lý)

(Thanhuytphcm.vn) - Thực hiện công cuộc Đổi mới đất nước, Đảng bộ và nhân dân TPHCM được đánh giá “đã phát huy truyền thống cách mạng kiên cường, phấn đấu bền bỉ, năng động, sáng tạo, vượt qua nhiều khó khăn thách thức, đạt được những thành tựu to lớn trên tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng - an ninh, xây dựng Đảng”. Nhằm đẩy mạnh công cuộc Đổi mới, phát triển và hội nhập trong giai đoạn hiện nay, TPHCM luôn đặt trọng tâm cải cách hành chính làm nhiệm vụ hàng đầu. Bởi vì mọi hoạt động của cải cách hành chính Nhà nước đều hướng đến việc nâng cao hiệu lực và hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính, đáp ứng yêu cầu quản lý trong điều kiện mới. Báo chí - xuất bản với vai trò, chức năng của mình luôn đồng hành cùng chương trình cải cách hành chính của thành phố trong thời gian qua.

Bài viết nhằm đánh giá vai trò, các hình thức hỗ trợ trong hoạt động cải cách hành chính, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa vai trò của báo chí đối với hoạt động cải cách hành chính ở TPHCM trong thời gian tới.

1. Báo chí có vai trò quan trọng trong việc đưa thông tin, phản biện và giám sát hoạt động cải cách hành chính

Trong thời đại phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, báo chí đã phát huy vai trò chủ động, tính tiên phong, gương mẫu, khách quan, kịp thời và chính xác đối với các vấn đề thời sự được xã hội, dư luận quan tâm. Trong công tác thực hiện Chương trình cải cách hành chính thì báo chí có nhiệm vụ trọng tâm là “tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm tổ chức thực hiện cải cách hành chính của cán bộ quản lý các cấp; cán bộ, công chức, viên chức trong quá trình thực thi công vụ, nhiệm vụ; giám sát hoạt động thực thi công vụ, nhiệm vụ của cán bộ, công chức, viên chức”. Vai trò của báo chí đối với hoạt động cải cách hành chính trên địa bàn TPHCM gồm các nội dung như sau:

- Thứ nhất, báo chí có vai trò tuyên truyền phổ biến đường lối, chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng và nhà nước về hoạt động cải cách hành chính hướng đến xây dựng và phát triển một nền hành chính hiện đại, dân chủ, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả tốt, tạo sự đồng thuận và niềm tin mạnh mẽ trong nhân dân.

Báo chí chính là phương tiện quan trọng và thiết yếu để truyền tải nội dung cải cách hành chính của Đảng và Nhà nước đến các tầng lớp Nhân dân trong xã hội, nghĩa là báo chí mang sứ mệnh phổ biến, định hướng, khuyến khích thực hiện tích cực các hoạt động cải cách hành chính trong phạm vi các cơ quan nhà nước, cá nhân thực thi công vụ và người dân tham gia vào quá trình thực hiện các vấn đề liên quan đến các thủ tục hành chính tại các cơ quan công quyền. Thông tin chính là nhân tố có ý nghĩa tác động trực tiếp đến dư luận xã hội nên cần phải đáp ứng các tiêu chí về tính chân thực, kịp thời… và thông tin được truyền tải về hoạt động cải cách hành chính cần đáp ứng yêu cầu về số lượng và chất lượng. Báo chí có trách nhiệm xã hội trong cung cấp thông tin và nâng cao dân trí cho người dân trong lĩnh vực cải cách hành chính.

Trong thời gian qua, các nội dung tuyên truyền bảo đảm thông tin về tình hình triển khai và kết quả thực hiện cải cách hành chính tại các sở, ban, ngành, ủy ban nhân dân quận, huyện được phản ánh đầy đủ, kịp thời, thường xuyên, liên tục, đa chiều, đúng đối tượng, đã thực hiện thành công việc xây dựng một cầu nối hiệu quả giữa người dân và chính quyền trong hoạt động hành chính nhà nước.

Công tác tuyên truyền cải cách hành chính của báo chí gắn với lộ trình thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ của chương trình, kế hoạch cải cách hành chính nhà nước theo giai đoạn của Chính phủ và Ủy ban nhân dân Thành phố, đồng thời thực hiện việc lồng ghép nội dung của công tác thông tin, tuyên truyền cải cách hành chính với việc tuyên truyền, phổ biến, giáo dục về các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Công tác tuyên truyền về cải cách hành chính đã góp phần nâng cao dân trí, phòng chống tham nhũng, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đẩy mạnh hội nhập quốc tế; thực hiện tuyên truyền, khuyến khích người dân, tổ chức, doanh nghiệp sử dụng dịch vụ công trực tuyến nhằm tiết kiệm thời gian và chi phí; đồng thời kêu gọi các thành phần kinh tế tham gia cung ứng dịch vụ công, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo, y tế, đầu tư, xây dựng và thuế.

- Thứ hai, báo chí có vai trò là một diễn đàn để người dân thể hiện các tâm tư, nguyện vọng đóng góp ý kiến của mình đến các cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong hoạt động cải cách hành chính.

Báo chí phản ánh tâm tư, nguyện vọng của người dân bằng các sản phẩm báo chí bám sát thực tiễn thực hiện hoạt động cải cách hành chính tại các cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Việc duy trì, nâng cao chất lượng các chuyên trang, chuyên mục về hoạt động cải cách hành chính để tiếp nhận và đăng tải ý kiến của tổ chức, cá nhân về công tác cải cách hành chính đã góp phần thúc đẩy hoạt động cải cách hành chính ngày càng được sâu rộng, đa chiều; phát huy vai trò tích cực của các cơ quan truyền thông, báo chí trong việc phát hiện, phản ánh chính xác, kịp thời những mặt tích cực và những yếu kém, thiếu sót, hạn chế của tổ chức, cá nhân trong thực hiện công tác cải cách hành chính.

Báo chí cũng đã hướng dẫn, hỗ trợ các cơ quan, đơn vị xây dựng, thiết lập kênh/mục tiếp nhận, xử lý, phản hồi kiến nghị của cá nhân, tổ chức về các quy định hành chính trên Cổng thông tin điện tử của Thành phố và trang thông tin điện tử của sở-ban-ngành, ủy ban nhân dân quận¬ huyện theo quy định tại Quyết định số 26/2014/QĐ-UBND ngày 01/8/2014 của UBND TP.

Các cơ quan báo chí cần phát huy thế mạnh của các loại hình báo chí, trong đó có các sáng kiến cụ thể như mở các chuyên mục, đặt bài chuyên gia, mở tọa đàm, phỏng vấn nên đã thu hút được số lượng lớn sự quan tâm từ phía công chúng. Thông tin báo chí cũng góp phần xây dựng và điều chỉnh các nghị quyết, chính sách, quyết định để phù hợp, sâu sát hơn với thực tiễn. Trên cơ sở nghiên cứu một cách hệ thống từ thông tin báo chí, các cơ quan lãnh đạo, quản lý đã xây dựng chủ trương, chính sách mới để giải quyết những vấn đề bức xúc trong đời sống xã hội, phục vụ lợi ích chính đáng của nhân dân.

- Thứ ba, báo chí có vai trò thực hiện chức năng giám sát và phản biện xã hội về hoạt động cải cách hành chính.

Chức năng giám sát, phản biện xã hội của báo chí trong hoạt động cải cách hành chính giúp báo chí có thể phản ánh khách quan tác động của chủ trương này đối với thực tiễn áp dụng và đóng góp các ý kiến đề xuất nhằm tăng cường, phát huy mục tiêu cải cách hành chính đã được đề ra. Vấn đề thực hiện chức năng giám sát và phản biện xã hội giúp kịp thời phát hiện, ủng hộ các tấm gương cá nhân, tổ chức thực hiện sáng tạo, hiệu quả về hoạt động cải cách hành chính, đồng thời giúp báo chí phát hiện, phê phán các biểu hiện tiêu cực cần được sửa đổi, khắc phục để phát huy hơn nữa ý nghĩa tích cực, cấp thiết của hoạt động cải cách hành chính trong thời gian tới.

Ngoài ra, báo chí cũng góp phần tăng cường kiểm soát đối với cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp, nâng cao trách nhiệm, hiệu quả sử dụng tài sản, kinh phí từ ngân sách nhà nước, thực hiện dân chủ, công khai, minh bạch về tài chính công, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. “Nâng cao nhận thức của người dân đối với công tác cải cách hành chính, vận động người dân, doanh nghiệp tham gia thực hiện dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 bằng nhiều hình thức, giải pháp. Từ đó phát huy vai trò giám sát của người dân đối với cán bộ, viên chức trong quá trình thực thi công vụ, nhiệm vụ và các nội dung cải cách hành chính, kiểm soát thủ tục hành chính có liên quan”. Báo chí cũng là kênh thông tin quan trọng phản ảnh phiền hà, tiêu cực trong bộ máy công quyền, góp phần xây dựng chính quyền trong sạch.

2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa vai trò của báo chí đối với hoạt động cải cách hành chính

Cải cách hành chính là một trong những yếu tố quan trọng nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Nhà nước, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội. Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2001 – 2010 và sau đó, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết về Chương trình tổng thể cải cách hành chính Nhà nước giai đoạn 2010 – 2020.

TPHCM đã đặt mục tiêu cải cách hành chính là một trong những nhiệm vụ mang tính đột phá trong quá trình phát triển. Vì vậy, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ IX đã đưa chương trình cải cách hành chính là một trong 6 chương trình đột phá của chính quyền thành phố. Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ X cũng đề cao vai trò của cải cách hành chính và đưa vào trọng tâm của 7 chương trình đột phá trong giai đoạn 2015 – 2020. Năm 2019, Thành phố lấy chủ đề “Năm đột phá cải cách hành chính và thực hiện Nghị quyết 54 của Quốc hội”… Chương trình đột phá về cải cách hành chính hướng đến mục tiêu “Xây dựng nền hành chính dân chủ, chuyên nghiệp, hiện đại, năng động, phục vụ Nhân dân, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả; cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính; tạo môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng, thông thoáng, thuận lợi, nâng cao năng lực cạnh tranh của thành phố, góp phần thu hút đầu tư phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội; xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất và năng lực đáp ứng yêu cầu xây dựng, phát triển bền vững và hội nhập quốc tế”.

Để đạt được mục tiêu Chương trình cải cách hành chính theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ X đề ra, báo chí thành phố cần đẩy mạnh thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm sau:

- Báo chí đẩy mạnh công tác truyền thông về Chương trình cải cách hành chính nhằm giúp người dân tham gia nhiều hơn vào việc giám sát cải cách hành chính, hướng đến mục tiêu các dịch vụ hành chính công theo phương thức mới sớm đi vào cuộc sống. Với vai trò là cơ quan ngôn luận, báo chí không ngừng đổi mới theo xu hướng tiến bộ của thời đại, là cầu nối quan trọng phản ánh việc triển khai thực hiện Chương trình cải cách hành chính đến doanh nghiệp, người dân hiểu rõ và thực hiện chức năng giám sát; gắn kết sự đồng hành giữa doanh nghiệp, người dân với các cấp chính quyền, nhà quản lý, góp phần hoạch định chính sách, điều chỉnh chủ trương, đường lối chính sách phù hợp với thực tiễn của cuộc sống.

Với việc tuyên truyền đạt hiệu quả và đi vào cuộc sống, thì các dịch vụ hành chính công theo phương thức mới cũng sẽ sớm đi vào cuộc sống và được doanh nghiệp, người dân tham gia tích cực. Trong thời gian qua, các cơ quan, đơn vị của Thành phố đã đẩy mạnh thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông, tăng cường triển khai ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của cơ quan hành chính để phục vụ người dân và doanh nghiệp, xây dựng và triển khai chính quyền điện tử và triển khai ứng dụng công nghệ thông tin trong cơ quan nhà nước… Việc thực hiện các dịch vụ hành chính công theo phương thức mới như đăng ký dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 - 4 vẫn chưa được phổ biến trong cộng đồng. Hiện nay, thành phố đã triển khai thực hiện 807 dịch vụ công trực tuyến, trong đó mức độ 3 là 691 dịch vụ, mức độ 4 là 116 dịch vụ. Tuy nhiên, do hình thức thực hiện các thủ tục hành chính của người dân vẫn còn theo truyền thống nên tỷ lệ sử dụng dịch vụ công trực tuyến mức 3 và 4 là 41%. Do đó để mở rộng dịch vụ cho người dân qua mạng, báo chí đóng vai trò rất quan trọng trong việc thông tin, phổ biến để người dân nhận thức và hiểu rõ hơn về hình thức dịch vụ này, từ đó họ thay đổi thói quen và sử dụng phương thức mới ngày càng nhiều hơn.

- Báo chí mở rộng các chuyên mục, là nơi ghi nhận, phản ánh nguyện vọng, mong muốn, hiến kế của người dân, tạo thành địa chỉ tin cậy để cộng đồng dân cư gửi gắm mong muốn, nguyện vọng của mình đến các cơ quan Đảng, chính quyền, cùng các tổ chức chính trị - xã hội về các kiến nghị, đề xuất, những vấn đề còn tắc trách trong công tác thực hiện hoạt động quản lý Nhà nước. Trong thời gian qua, các cơ quan báo chí đã có nhiều chuyên mục về tuyên truyền chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, tuy nhiên để đẩy mạnh hơn công tác cải cách hành chính và tìm hiểu sâu rộng tâm tư, nguyện vọng, tiếng nói cộng đồng cư dân cần tạo nhiều diễn đàn trên các loại phương tiện truyền thông. Đặc biệt, với sự phát triển của hệ thống mạng xã hội, thì việc vận dụng hệ thống này tạo ra sự tương tác trong việc lấy ý kiến của người dân là rất quan trọng. Các thông tin được phản ánh qua hệ thống mạng xã hội, hệ thống báo online, các đường dây nóng, chuyên đề đối thoại trực tiếp qua đài truyền hình, đài phát thanh sẽ nhanh chóng được chuyển đến các cơ quan, đơn vị quản lý Nhà nước có thẩm quyền giải quyết. Đây là một kênh thông tin quan trọng, nhanh chóng kịp thời để cơ quan, đơn vị có những thay đổi kịp thời, đáp ứng nguyện vọng của nhân dân, góp phần cho công cuộc cải cách hành chính, tạo thêm niềm tin của nhân dân đối với công tác thi hành công vụ của cán bộ, công chức, với cơ quan quản lý Nhà nước.

- Báo chí thường xuyên và kịp thời phản ánh những mô hình, cách làm mới, sáng kiến của đơn vị, của cán bộ - công chức trong việc thực hiện cải cách hành chính nhằm tạo động lực động viên, lôi cuốn, khuyến khích đưa đến hiệu ứng xã hội tích cực, tác động hiệu quả đến nhận thức, niềm tin và hành động của người thi hành công vụ và cả công chúng. Đối với cán bộ, công chức, đơn vị “Công tác tuyên truyền, phổ biến chính xác, kịp thời để công chức, viên chức nhận thức sâu sắc, đầy đủ về các nội dung yêu cầu của công tác cải cách hành chính. Khi biết rõ yêu cầu nhiệm vụ; công chức, viên chức các phòng, đơn vị trực thuộc xác định công việc cần thực hiện để hoàn thành mục tiêu cải cách hành chính của cơ quan”.

- Báo chí cần phải phát huy vai trò cầu nối, chủ động, tích cực làm tốt hơn nữa việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành và nhân dân về công tác giám sát và phản biện xã hội. Đồng thời, báo chí còn có vai trò quan trọng trong việc góp phần thực hiện công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, ngăn chặn các biểu hiện suy thoái, “tự diễn biến” “tự chuyển hóa”, tăng đồng thuận xã hội trong thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ.

Thực tiễn cho thấy, muốn phát huy hoạt động giám sát của các cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân, cần phải có quy định cụ thể, sát thực, dễ hiểu, dễ làm để tránh trường hợp các thế lực thù địch lợi dụng để đưa ra những quan điểm sai trái, gây chia rẽ trong quần chúng Nhân dân. Trong thời gian qua, công tác giám sát và phản biện xã hội của báo chí còn nhiều mặt hạn chế: nhiều nơi lúng túng trong lựa chọn nội dung giám sát và phản biện xã hội; chưa đưa ra được tiêu chí để lựa chọn nội dung phù hợp; kết quả giám sát và phản biện xã hội chưa đều, phản biện còn ít; một số nơi làm hình thức, thụ động; còn biểu hiện nể nang, né tránh, ngại va chạm; kỹ năng, năng lực trình độ cán bộ còn hạn chế; việc theo dõi thực hiện sau giám sát và phản biện nhiều nơi làm chưa tốt... Những hạn chế này do phạm vi giám sát và phản biện xã hội rộng, yêu cầu cao trong khi nguồn lực con người và điều kiện vật chất có giới hạn.

Vì vậy, mỗi nhà báo phải luôn xác định rõ trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân của mình. Nâng cao nhận thức về nghĩa vụ, trách nhiệm phục vụ công tác lãnh đạo, quản lý cho đội ngũ cán bộ báo chí trước hết là nhiệm vụ của cơ quan chủ quản, người đứng đầu và tổ chức Đảng ở cơ quan báo chí, của bản thân mỗi biên tập viên, phóng viên. Bên cạnh đó, cần mở rộng đội ngũ cộng tác viên am hiểu về cải cách hành chính nhằm nâng cao chất lượng thông tin báo chí phục vụ hoạt động cải cách hành chính. Để có những thông tin đó, báo chí rất cần đội ngũ cộng tác viên có chất lượng cao cả về trí tuệ, bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, uy tín nghề nghiệp. Do vậy, việc xây dựng đội ngũ cộng tác viên là các học giả, chuyên gia, nhà khoa học là rất cần thiết. Cơ quan báo chí cần thường xuyên trao đổi thông tin, định hướng đặt bài cộng tác viên về những vấn đề mà họ am hiểu, thậm chí cập nhật và cung cấp tư liệu, thông tin để họ có điều kiện nâng cao chất lượng bài viết.

***

TPHCM là đô thị đặc biệt, một trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ, đầu mối giao lưu và hội nhập quốc tế, là đầu tàu, động lực, có sức thu hút và sức lan tỏa lớn của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, có vị trí chính trị quan trọng của cả nước. Đồng thời, đây cũng là một trong những địa phương có hệ thống thông tin truyền thông, báo chí phát triển mạnh mẽ nhất cả nước. Hệ thống truyền thông báo chí của thành phố rất phong phú và đa dạng, ngoài các cơ quan báo chí của địa phương, còn có các cơ quan báo chí trung ương, nước ngoài đóng trên địa bàn thành phố. Cơ sở kỹ thuật phục vụ truyền thông, báo chí tương đối đồng bộ, hiện đại, nguồn lực hoạt động trong lĩnh vực báo chí đông đảo là điều kiện rất thuận lợi để kết hợp phổ biến công tác cải cách hành chính. Để báo chí phát huy được tối đa vai trò của mình trong hoạt động cải cách hành chính đòi hỏi cần sự hỗ trợ hơn nữa từ phía các cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong thực hiện chủ trương cải cách hành chính để giúp cho các nhà báo tác nghiệp thuận lợi, hiệu quả hơn; góp phần đáp ứng yêu cầu thực hiện phản biện xã hội, cung cấp thông tin, giáo dục, tuyên truyền… về chủ trương đúng đắn, cấp thiết này.

Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM

 

Tài liệu tham khảo

1. Báo cáo tổng kết Hội nghị lần thứ 22 Ban Chấp hành Đảng bộ về tình hình thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ năm 2018, định hướng nhiệm vụ và giải pháp thực hiện năm 2019.

2. Báo cáo tham luận của Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh tại hội nghị trực tuyến sơ kết công tác cải cách hành chính 6 tháng đầu năm 2017 và công bố chỉ số cải cách hành chính của các bộ, cơ quan ngang bộ và Ủy ban nhân dân Thành phố trực thuộc Trung ương, ngày 30 tháng 7 năm 2017.

3. Báo cáo số 3295/BC-BNV ngày 22 tháng 7 năm 2019 của Bộ Nội Vụ về Sơ kết thực hiện nhiệm vụ 06 tháng đầu năm và phương hướng, nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2019.

4. Báo cáo số 3189/BC-BNV ngày 16 tháng 7 năm 2019 của Bộ Nội vụ về kết quả công tác kiểm soát thủ tục hành chính 6 tháng đầu năm và triển khai nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2019.

5. Nghị quyết số 30c/NQ-CP ngày 08 tháng 11 năm 2011 của Chính phủ chương trình cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011 - 2020.

6. Nghị quyết số 54/2017/QH14 ngày 24 tháng 11 năm 2017 của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh.

7. Quyết định số 3490/QĐ-BNV ngày 10 tháng 10 năm 2016 của Bộ Nội vụ về phê duyệt đề án “Tăng cường công tác thông tin, truyền thông cải cách hành chính giai đoạn 2016 - 2020” .

8. Quyết định số 6506/QĐ-Ủy ban nhân dân ngày 19 tháng 12 năm 2017 của Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh về ban hành kế hoạch


Ý kiến bạn đọc

refresh
 

Tổng lượt bình luận

Tin khác

Thông báo