Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM Huỳnh Thành Đạt phát biểu tại hội thảo. (Thanhuytphcm.vn) - Sáng 29/6, UBND TPHCM phối hợp với Đại học Quốc gia TPHCM tổ chức hội thảo khoa học hạ tầng giao thông khu vực Nam bộ vấn đề và giải pháp phát triển. Tham dự có Ủy viên Trung ương Đảng, Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM Huỳnh Thành Đạt; Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Ngọc Đông; Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Đình Toàn; Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Lê Thanh Liêm; đại diện các tỉnh, thành khu vực Nam bộ.
Hạ tầng quá tải
Phát biểu khai mạc hội thảo, Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM Huỳnh Thành Đạt cho biết: Trong những năm qua, hạ tầng và giao thông đang tạo ra động lực mới cho khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam và vùng Đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) như các tuyến đường vành đai; cao tốc TPHCM - Trung Lương; cao tốc TPHCM - Long Thành - Dầu Giây; cầu Mỹ Thuận; cầu Cần Thơ…
Tuy nhiên, hiện nay hạ tầng giao thông khu vực Nam bộ đã và đang quá tải. Sự quá tải này song hành với việc tăng dân số và xu hướng công nghiệp hóa, đô thị hóa diễn ra nhanh chóng. Theo báo cáo của TPHCM, cứ mỗi 5 năm, TP lại tăng thêm 1 triệu người. Còn theo một nghiên cứu khác, dự báo dân số của khu vực ĐBSCL sẽ tăng từ 18 triệu hiện nay lên khoảng 30 triệu năm 2050. Đây sẽ là áp lực lớn đối với môi trường sống, giao thông, nhà ở, hạ tầng đô thị cho cả vùng.
Tại TPHCM, các tuyến đường bộ ở cửa ngõ ra và vào đang quá tải trong ngày lễ, ngày cuối tuần. Các tuyến đường biển, đường sông vẫn đang được đánh giá là rất tiềm năng, nhưng còn chậm khai thác. Các dự án đường sắt, cụ thể là tuyến TPHCM - Cần Thơ, còn nằm trong giai đoạn xây dựng kế hoạch. Hạ tầng giao thông hàng không thể hiện bằng một bức tranh rất nghịch lý, trong khi sân bay Tân Sơn Nhất quá tải, thì một số sân bay khác thừa công suất. Đến thời điểm này, hạ tầng giao thông hiện hữu của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và ĐBSCL rõ ràng chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của vùng.
Ông Lê Đỗ Mười, Phó Viện Trưởng Viện Chiến lược và Phát triển Giao thông vận tải (Bộ GTVT) cho biết: Hiện nay, kết nối giữa TPHCM và Tây Nam bộ, kết nối giữa TPHCM và Đông Nam bộ dù đã được quy hoạch tương đối đầy đủ nhưng việc triển khai đầu tư còn hạn chế và chưa đồng bộ nên đang gây ra tình trạng quá tải về hạ tầng giao thông cho khu vực này.
Các đại biểu trao đổi, thảo luận tại hội thảo. Cần “nhạc trưởng” điều phối quản lý cấp vùng
Để nâng cao năng lực hạ tầng giao thông khu vực Nam bộ góp phần vào phát triển kinh tế - xã hội, Tiến sĩ Dương Như Hùng, Trưởng khoa Khoa Quản lý công nghiệp, Trường Đại học Bách khoa TPHCM kiến nghị quy hoạch hệ thống GTVT Đồng bằng Sông Cửu Long cần dựa trên chiến lược liên kết vùng ứng phó với tác động biến đổi khí hậu. Đồng thời, Vùng Nam bộ cần có một nhạc trưởng điều phối quản lý cấp vùng, TPHCM phù hợp với vai trò nhạc trưởng, nhưng cần phải có nguồn lực để thực hiện vai trò này. Mặt khác, trong nguồn ngân sách mà TPHCM nộp về Trung ương cần trích lại 20% để phát triển giao thông của vùng. TPHCM cần được thí điểm thu thuế bất động sản để phát triển hạ tầng GTVT, nguồn thu này sẽ giúp TPHCM nâng cao năng lực phát hành trái phiếu xây dựng hạ tầng GTVT. Bên cạnh đó, PPP là chủ trương đúng đắn để thu hút đầu tư hạ tầng GTVT nhưng Chính phủ cần sớm xây dựng Luật PPP để giải tỏa các quan ngại của nhà đầu tư nước ngoài. Ngoài ra, thực hiện đánh giá hiệu quả các dự án sau khi hoàn thành.
Còn theo ông Lê Đỗ Mười, Phó Viện Trưởng Viện Chiến lược và Phát triển Giao thông vận tải (Bộ GTVT), để giải quyết các “nút thắt” về hạ tầng giao thông khu vực Nam bộ, Quốc hội và Chính phủ cho phép tiếp tục sử dụng các Quy hoạch liên quan đến ngành GTVT đã phê duyệt trong giai đoạn trước đây để triển khai công tác quản lý nhà nước về quy hoạch và đề xuất các dự án đầu tư của ngành GTVT. Đồng thời, bố trí đủ và kịp thời nguồn vốn đầu tư cho hạ tầng GTVT kết nối giữa TPHCM với Vùng Đông Nam bộ và Tây Nam bộ.
Cùng với đó, xây dựng quy chế phối hợp liên vùng giữa TPHCM và các tỉnh Vùng Tây Nam bộ, đồng thời duy trì cơ chế phối hợp với các tỉnh Đông Nam bộ đảm bảo hoạt động phối hợp thường xuyên và có hiệu quả trong triển khai đầu tư các dự án giao thông. Mặt khác, chấp thuận chủ trương bổ sung vào quy hoạch một số dự án nhằm tăng cường và hỗ trợ kết nối như: Cao tốc Gò Dầu - Xa Mát, cao tốc Chơn Thành - Hoa Lư, cao tốc Trung Lương - Bến Tre; cao tốc Hồng Ngự (cửa khẩu Dinh Bà) - Trà Vinh; trục động lực TPHCM - Long An - Tiền Giang, các tuyến liên kết vùng…
Bên cạnh đó, tiếp tục hoàn thiện các dự án đã triển khai đầu tư trong giai đoạn 2016 - 2020 để sớm đưa vào khai thác làm cơ sở để triển khai các dự án giai đoạn 2021 - 2025. Nhanh chóng hoàn thiện hệ thống thể chế đầu tư theo hình thức PPP để làm cơ sở kêu gọi các nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia các dự án đảm bảo đúng tiến độ theo quy hoạch. Ngoài ra, hoàn chỉnh hệ thống các quy hoạch, rà soát và triển khai xây dựng các quy hoạch ngành, vùng, tỉnh theo Luật Quy hoạch mới đảm bảo tính đồng bộ đáp ứng các yêu cầu phát triển kinh tế xã hội và phát triển bền vững Vùng ĐBSCL theo Nghị quyết 120/NQ-CP của Chính phủ.
Phó Chủ tịch Thường trực UBND TPHCM Lê Thanh Liêm phát biểu tại hội thảo. Phát biểu bế mạc hội thảo, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TPHCM Lê Thanh Liêm đánh giá cao các ý kiến, tham luận tại hội thảo và cho biết, qua hội thảo này sẽ chỉ đạo rà soát, điều chỉnh lại các quy hoạch GTVT đã ban hành, đảm bảo quy hoạch phát triển GTVT phải đồng bộ với các quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội; chiến lược phát triển GTVT Quốc gia và các quy hoạch chuyên ngành GTVT. Đồng thời, khai thác triệt để năng lực kết cấu hạ tầng hiện có, chú trọng công tác bảo trì, tập trung đầu tư đồng bộ các công trình quan trọng bức thiết có vai trò động lực phát triển kinh tế, chú trọng phát triển giao thông địa phương đáp ứng yêu cầu xây dựng và phát triển nông thôn mới.
Mặt khác, tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng, khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia kinh doanh vận tải, dịch vụ vận tải; đổi mới phương tiện, công nghệ, trang thiết bị dịch vụ vận tải, ưu tiên phát triển vận tải container, đa phương thức và dịch vụ logistics để điều tiết hợp lý giữa các phương thức vận tải; đổi mới công nghệ xếp dỡ tại các đầu mối vận tải, xây dựng và phát triển trung tâm dịch vụ logistics trong vùng.
Bên cạnh đó, tăng cường phối hợp giữa các địa phương trong vùng, giữa các ngành trong việc nghiên cứu hoàn thiện, đề xuất các chính sách phù hợp với đặc thù của vùng trong triển khai đầu tư hạ tầng giao thông đồng bộ và đạt hiệu quả. Ngoài ra, ưu tiên các dự án trọng điểm kết nối trên cơ sở tình hình phát triển GTVT theo quy hoạch đã phê duyệt và số liệu dự báo nhu cầu vận tải trong các giai đoạn tiếp theo. Đẩy mạnh đầu tư phát triển hệ thống giao thông công cộng kết nối các đô thị vệ tinh liên vùng; cải tạo, nâng cấp các tuyến đường thủy huyết mạch, phát huy lợi thế sông nước.