Khi đất nước bị xâm lăng, chia cắt, các thế hệ thanh niên đã không tiếc máu xương để giành lấy hòa bình, độc lập, thống nhất non sông. Khi đất nước còn nghèo khó, người trẻ đã lao vào học tập, lao động, đi đến các công trường lớn, các miền xa và làm bất cứ việc gì Tổ quốc cần… đưa đất nước vượt qua nước nghèo, trở thành nước đang phát triển một cách ấn tượng. Ngày nay, trước đòi hỏi vươn lên nắm bắt sự phát triển của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, sự phát triển của kinh tế số, kinh tế xanh, hướng đến các chỉ số thông minh, hạnh phúc… không ai khác, mục tiêu lớn của dân tộc đến giữa thế kỷ này, đặt trên vai người trẻ.

Là một trong những nhà lãnh đạo TPHCM luôn quan tâm, chăm lo cho lớp trẻ và được lớp trẻ tin yêu, đồng chí Võ Văn Kiệt đã từng hỏi thanh niên: Giờ này là giờ nào của Tổ quốc chúng ta đây?. Câu hỏi ấy cũng chính là sự đòi hỏi người trẻ phải biết và có lời đáp sẵn sàng gánh vác trọng trách lớn lao. Bấy giờ đất nước thống nhất nhưng còn quá nghèo, còn phải hàn gắn vết thương và khắc phục hậu quả chiến tranh, còn bị bao vây, cấm vận và tìm cách “xé rào” vượt qua cơ chế quan liêu, bao cấp... Ngày ấy, trong điều kiện gần như không có kinh phí hoạt động nhưng các phong trào đã được triển khai mạnh mẽ, khí thế. Người trẻ đã tin vào lãnh đạo, vào sức mạnh chính mình và có niềm tin vào tương lai… Khí thế cách mạng đã cuốn hút họ, giúp họ đạp bằng mọi gian khó và tiến lên phía trước.

Tuyên dương thanh niên làm theo lời Bác Hồ. ảnh: Thanhuytphcm.vn

Giờ đây, trong hoàn cảnh khác trước, công tác Đoàn và phong trào thanh niên có nhiều thuận lợi hơn. Đảng và nhà nước luôn có niềm tin vào thế hệ trẻ, có nhiều chủ trương, chính sách quan trọng, tạo điều kiện chăm lo, giáo dục, bồi dưỡng, phát huy vai trò thanh niên như Luật Thanh niên 2020, Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam 2021-2030… Trình độ, bản lĩnh thanh niên được khẳng định trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, phòng chống thiên tai, dịch bệnh... Nhưng thanh niên cũng đang đối mặt với nhiều khó khăn, trong đó có số lượng dân số thanh niên giảm, việc làm, thu nhập, nhà ở, đặt biệt là ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, cùng với những tác động đa chiều của mạng xã hội, tệ nạn xã hội, tình trạng vi phạm pháp luật…

Năm 2022 này, đại hội Đoàn các cấp tiến tới Đại hội XII của Đoàn sẽ diễn ra. Với tất cả sự thẳng thắn, nghiêm túc và trách nhiệm của tổ chức nòng cốt của thanh niên, tổ chức Đoàn sẽ phải đổi mới nhiều hơn nữa. Mặc dù đã có nhiều kết quả trong công tác Đoàn và phong trào thanh niên trên tất cả các mặt như có các giải pháp nhằm nâng cao lý tưởng, niềm tin, giáo dục đạo đức, lối sống, đẩy mạnh phong trào tình nguyện, tuổi trẻ sáng tạo, xung kích và các chương trình đồng hành… Việc tập hợp thanh niên đạt 65,42%, tăng 5%. Nhưng nhìn chung việc giáo dục thanh niên còn lúng túng cả về nội dung và cách làm. Chưa nắm tình hình tư tưởng, nguyện vọng thanh thiếu niên, nhất là đối tượng đặc thù, yếu thế. Phong trào chưa bền vững, lâu dài. Các thiết chế văn hóa giảm. Hoạt động tại địa bàn dân cư chưa mang lại hiệu quả cao. Sinh hoạt Đoàn không đều, cán bộ chuyên trách Đoàn giảm…

Nguyên nhân của hạn chế có khách quan và chủ quan, trong đó có nguyên nhân về sự lãnh đạo, về việc chậm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách cho thanh niên và công tác thanh niên. Nhưng trực tiếp và quyết định nhất là nguyên nhân chủ quan. Đó là, nội dung, phương thức hoạt động Đoàn chuyển động chậm, chưa theo kịp thanh niên và những vấn đề mới trong xu hướng biến đổi nhanh của khoa học công nghệ, sự phân tầng của thanh niên... Còn xơ cứng, hành chính hóa, thiếu hấp dẫn trong hoạt động Đoàn. Việc tập hợp thanh niên còn chưa vươn tới cả giới tinh hoa và người chậm tiến… Còn nặng làm thay và một số khó khăn chưa được tháo gỡ như thiếu cán bộ Đoàn (cấp tỉnh thiếu 29%, cấp huyện thiếu 35%) do tuyển dụng không kịp thời…

Thanh niên Việt Nam với khát vọng cống hiến

Thanh niên Việt Nam ở lứa tuổi của thế hệ Y, Z, chiếm 1/4 dân số cả nước và gần 1/3 dân số trong độ tuổi lao động. Đây là thế hệ sinh ra và lớn lên trong thời đại kỹ thuật số phát triển, gắn với những đặc điểm về tư duy, nhận thức, tiềm năng sáng tạo, tính cách, xu hướng và phong cách sống có nhiều nét mới. Đại đa số đề cao giá trị chung của nhân loại, các giá trị truyền thống dân tộc, tiếp nối các thế hệ đi trước nhưng cũng còn một bộ phận gặp khó khăn. Trong bối cảnh đó, Đoàn Thanh niên phải có tư duy, tầm nhìn mới, không ngừng đổi mới, sáng tạo trong hoạt động của Đoàn. Việc bồi đắp lý tưởng cách mạng, giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa, góp phần xây dựng con người, hình ảnh thanh niên trong thời kỳ mới không chỉ qua sinh hoạt, học tập mà phải qua phong trào, sự mời gọi tham gia, tham dự của thanh niên trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị, các phong trào xung kích, tình nguyện, sáng tạo, qua các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể thao, qua sự lan tỏa của các tấm gương sống đẹp…

Vấn đề đặt ra là Đoàn cần đứng gần hơn nữa, lắng nghe nhiều hơn nữa, phát hiện những vấn đề, những đề xuất của thanh niên, làm tốt chức năng người đại diện, người bạn thân thiện và tin cậy của thanh niên. Cần chủ động phối hợp với các ngành, các cấp, tạo ra sự quan tâm, tác động cùng chiều cho sự phát triển lành mạnh của giới trẻ. Cần mạnh dạn đề xuất những vấn đề của thanh niên đối với Đảng, nhà nước nhằm phát huy mạnh mẽ vai trò của thanh niên trong thời kỳ mới.

Sài Gòn – TPHCM là nơi có truyền thống, nơi khởi tạo tổ chức Đoàn (nơi Trung ương họp và quyết định thành lập Đoàn), nơi có nhiều phong trào thanh niên qua các thời kỳ. Thành Đoàn TPHCM vinh dự là đơn vị được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động. Đồng chí Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Văn Nên đặt hàng cho Đoàn trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của TPHCM và đất nước. Đồng chí khẳng định: Lý tưởng, khát vọng thanh niên ngày nay là làm cho đất nước hùng mạnh. Thanh niên phải đi xuyên qua khó khăn để trưởng thành và phát triển. Khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc chính là khát vọng của lớp trẻ.